Nỗ lực phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp

Sáng 1-8, tại điểm cầu Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp do Văn phòng Chính phủ phối hợp Bộ Xây dựng cùng một số cơ quan liên quan tổ chức. Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành đồng chủ trì Hội nghị.

Quang cảnh Hội nghị. (Ảnh: Trần Hải)

Hội nghị được truyền trực tuyến tới các điểm cầu Ủy ban nhân dân 19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Phát biểu ý kiến khai mạc hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, chúng ta đang xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó xuyên suốt của ba trụ cột này là lấy con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực cho sự phát triển, phát huy tối đa nguồn lực, trí tuệ, bản lĩnh, năng lực, đạo đức của người Việt Nam. Trong đó, có 1 quan điểm hết sức quan trọng, đó là không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội, bảo vệ môi trường lấy tăng trưởng kinh tế đơn thuần. Hội nghị này có ý nghĩa quan trọng triển khai đường lối xuyên suốt của Đảng, theo phương châm không để ai bị bỏ lại phía sau.

Một trong những sự trăn trở của chúng ta lâu nay là sự quan tâm của Đảng, Nhà nước tới giai cấp công nhân nói chung, trong đó có công nhân lao động, người thu nhập thấp. Do đó, Hội nghị nhằm cụ thể hóa đường lối chủ trương của Đảng chăm lo nhà ở cho công nhân.

Chúng ta đặt mục tiêu đến năm 2025, là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030, là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Các mục tiêu này đều đề cập đến công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Muốn phát triển công nghiệp có nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố con người, trong yếu tố con người có công nhân. Qua nghiên cứu cho thấy, đa số các nước đều có các chính sách về nhà ở, trong đó chính sách thuê, mua là quan trọng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị. (Ảnh: Trần Hải)

Thủ tướng khẳng định, việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân, nhất là nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm và xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

Quốc hội đã ban hành Luật Nhà ở năm 2014, theo đó, pháp luật về nhà ở hiện hành đã có những cơ chế, chính sách ưu đãi nhằm khuyến khích phát triển nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở dành cho công nhân lao động, như: miễn tiền sử dụng đất; giảm 50% thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp; hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài dự án; cho vay ưu đãi lãi suất thấp; chi phí mua hoặc thuê nhà ở cho công nhân được tính là chi phí hợp lý trong giá thành sản xuất khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Thủ tướng cũng khẳng định, trong phòng, chống dịch vừa qua, các doanh nghiệp thể hiện vai trò xã hội rất cao. Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng bày tỏ chia sẻ với các doanh nghiệp về những khó khăn, vất vả trong 2 năm qua chống dịch Covid-19; hoan nghênh, trân trọng cảm ơn các doanh nghiệp vì lợi ích chung, vì sức khỏe của nhân dân, đã có nhiều đóng góp cho phòng, chống dịch vào những thời điểm cam go nhất. Nhờ đó, chúng ta đã góp phần kiểm soát dịch bệnh, cơ bản an toàn. Tuy nhiên, diễn biến dịch bệnh vẫn còn phức tạp. Do đó, Thủ tướng mong các doanh nghiệp tiên phong trong việc hưởng ứng tiêm vaccine.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các đại biểu tham dự Hội nghị. (Ảnh: Trần Hải)

Thời gian qua, dưới sự chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng sự tham gia tích cực, cố gắng vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là vai trò của các địa phương, các doanh nghiệp đã hoàn thành gần 7,8 triệu mét vuông nhà ở xã hội, giúp cho hàng trăm nghìn hộ gia đình thu nhập thấp và hàng trăm nghìn công nhân được cải thiện nhà ở, có chỗ ở an toàn.

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện các chính sách về nhà ở xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu, đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu của công nhân lao động, nhu cầu nhà ở của công nhân lao động vẫn rất cấp bách; cơ chế chính sách và quá trình thực thi bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế cần được khắc phục nhằm thúc đẩy việc phát triển nhà ở xã hội, giải quyết tốt hơn nhu cầu cải thiện nhà ở của các đối tượng chính sách xã hội. Do đó, các bộ, ngành, địa phương phải cố gắng nhiều hơn nữa, đáp ứng quyền con người là có chỗ ở, việc làm, quyền hạnh phúc.

Chúng ta là một nước nghèo, bị tàn phá trong chiến tranh, đang phát triển đang trong quá trình chuyển đổi, đã có nhiều cố gắng trong lĩnh vực này nhưng vẫn chưa đáp ứng được. Sự phát triển công nghiệp của nước ta cũng rất nhanh. Chúng ta có thuận lợi lớn là ổn định chính trị, kinh tế vĩ mô, ổn định các loại thị trường. Do đó vẫn phải tiếp tục phát triển nhà ở xã hội, việc này đã đến lúc cần phải làm, tập trung, ưu tiên.

Cùng với đó, chúng ta phải nâng cao tay nghề cho người lao động, phát triển thị trường lao động lành mạnh, ổn định, bền vững, lâu dài, đáp ứng yêu cầu về công nghiệp hóa, hiện đại hóa, yêu cầu về lao động chất lượng cao, thích ứng cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Nhà nước cũng phải có chính sách toàn diện, tổng thể, liên thông để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Hội nghị được truyền trực tuyến tới các điểm cầu Ủy ban nhân dân 19 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. (Ảnh: Trần Hải)

Hội nghị này là một dịp để đánh giá tình hình thực hiện chủ trương, pháp luật, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển nhà ở xã hội trong thời gian qua và định hướng nhiệm vụ, giải pháp thực hiện trong thời gian tới, tìm ra giải pháp thực hiện đường lối của Đảng.

Chúng ta cũng cần bàn là đã có cơ chế, chính sách, nhưng việc này lại chưa đạt mục tiêu đề ra? Những nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan? Thủ tướng mong các doanh nghiệp trên tinh thần trách nhiệm với xã hội, suy nghĩ cùng Đảng, Nhà nước, Chính phủ có cách nào để thúc đẩy việc này? Có giải pháp nào thúc đẩy việc này, có thể đóng góp hằng năm? Vừa đòi hỏi tinh thần tự giác, vừa là tinh thần trách nhiệm của doanh nghiệp. Vấn đề là cách thức tổ chức hiệu quả. Các cơ quan quản lý nhà nước vào cuộc như thế nào để phát huy tối đa sự đóng góp của doanh nghiệp trong việc phát triển nhà ở xã hội. Bộ Xây dựng tham mưu chính sách như thế nào, các địa phương vào cuộc như thế nào ? Cần huy động cả sự vào cuộc của các doanh nghiệp FDI, đem lại lợi ích cho Nhà nước, công nhân; cùng với đó là Công đoàn vào cuộc như thế nào? Chúng ta cần mạnh dạn đánh giá, đề xuất các giải pháp thiết thực, hiệu quả, tìm ra động lực tạo sự đột phá.

Thủ tướng nêu rõ, hiện nay, nhu cầu phát triển rất cao, trong khi chúng ta phải giải quyết các vấn đề nền tảng là lao động, trong đó, có vấn đề nhà ở cho công nhân. Thủ tướng bày tỏ hy vọng sau hội nghị này có bước chuyển biến trong lĩnh vực này.

Theo Bộ Xây dựng, tính đến nay, trên địa bàn cả nước, đã hoàn thành 301 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 155.800 căn, với tổng diện tích hơn 7.790.000m2. Đang tiếp tục triển khai 401 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 454.360 căn, với tổng diện tích khoảng 22.718.000m2.

Trong đó: Đối với dự án nhà ở xã hội, đến nay, đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 175 dự án, quy mô xây dựng khoảng 93.090 căn hộ, với tổng diện tích khoảng 4.654.480m2. Đang tiếp tục triển khai 274 dự án, quy mô xây dựng khoảng 293.460 căn hộ, với tổng diện tích khoảng 14.673.000m2.

Đối với nhà ở công nhân, đến nay, đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 126 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 62.700 căn hộ, với tổng diện tích 3.135.000m2. Đang tiếp tục triển khai (bao gồm các dự án đã được chấp thuận đầu tư và đang triển khai đầu tư xây dựng) 127 dự án với quy mô xây dựng khoảng 160.900 căn hộ, tổng diện tích 8.045.000m2;

Đối với việc giải ngân gói hỗ trợ cho Chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân: Tính đến ngày 5-7-2022, có 41/63 địa phương có báo cáo, trong đó báo cáo số lượng dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đang triển khai là 240 dự án, dự kiến nhu cầu vay vốn là 34.552 tỷ đồng. Trên cơ sở rà soát các điều kiện đã được quy định cụ thể tại Nghị định số 31/2022/NĐ-CP, ngày 6-7-2022, Bộ Xây dựng đã công bố danh mục các dự án đủ điều kiện được vay (giai đoạn 1) trên Cổng thông tin điện tử của Bộ và gửi Ngân hàng Nhà nước là 4 dự án với tổng mức đầu tư là 4.665 tỷ đồng, tổng mức vay dự kiến là 1.751 tỷ đồng...

Phát biểu ý kiến kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng với sự tham gia tích cực, vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, đặc biệt là vai trò của các địa phương, các doanh nghiệp đã hoàn thành hàng trăm dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân (7,8 triệu m2), giúp hàng trăm nghìn hộ gia đình thu nhập thấp và hàng trăm nghìn công nhân được cải thiện nhà ở, có chỗ ở an toàn.

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện các chính sách về nhà ở xã hội cũng đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế cần được nhìn nhận khách quan, thẳng thắn để tập trung khắc phục sớm nhất có thể, Thủ tướng nói.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh, chúng ta phải thừa nhận vai trò của nhân dân trong phát triển các khu nhà trọ, bảo đảm nhà ở cho người lao động tại những nơi đông công nhân, nhưng quản lý nhà nước còn chưa quan tâm, còn khoảng trống về pháp lý về lĩnh vực này. Thời gian tới, cần phát huy vai trò này của nhân dân, trên cơ sở tôn trọng quy luật thị trường nhưng có sự can thiệp, điều tiết của Nhà nước khi cần thiết để bảo đảm an sinh, tiến bộ và công bằng xã hội, môi trường.

Thủ tướng nêu rõ những quan điểm, định hướng lớn trong phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân:

Thứ nhất, phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân là một trong những nội dung quan trọng của chính sách phát triển kinh tế-xã hội. Phát triển nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân là trách nhiệm, nghĩa vụ, đạo đức của cả hệ thống chính trị, của những người làm nhiệm vụ quản lý Nhà nước, của doanh nghiệp và của người dân, nhất là những người đứng đầu các bộ, ngành, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phải quan tâm thúc đẩy, phát triển nhà ở xã hội thực chất, lành mạnh và bền vững.

Thứ hai, Nhà nước khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, nhà cho người thu nhập thấp, các đối tượng khó khăn theo cơ chế thị trường, đồng thời có chính sách để hỗ trợ về nhà ở cho các đối tượng người thu nhập thấp đô thị, công nhân khu công nghiệp về nhà ở nhằm góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội, "không hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần".

Thứ ba, phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân tại các địa phương gắn với phát triển thị trường bất động sản nhà ở, phù hợp chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở trong từng giai đoạn của địa phương và tuân thủ pháp luật về nhà ở, quy hoạch, kế hoạch do cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, phù hợp điều kiện của các địa phương.

Thứ tư, các bộ, ngành, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, mở rộng dần, không cầu toàn, không nóng vội để thúc đẩy phát triển toàn diện hơn lĩnh vực nhà ở xã hội. Đây là nhiệm vụ chính trị của cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan trong hệ thống chính trị và sự tham gia của doanh nghiệp, người dân với trách nhiệm xã hội cao.

Thứ năm, song song với phát triển nhà ở xã hội, cần xây dựng và hoàn thiện quy định về phát triển các khu nhà trọ với quy chuẩn, điều kiện về không gian, vệ sinh, môi trường phù hợp, ngày càng văn minh. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách để các nhà đầu tư nước ngoài tham gia tích cực, hiệu quả hơn trong phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động.

Để xây dựng và triển khai đề án này, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố báo cáo trước ngày 15-8 về các dự án nhà ở xã hội đang triển khai, các vị trí đất đã có chủ trương xây dựng nhà ở xã hội nhưng chưa triển khai, lập kế hoạch triển khai cho thời gian tới với số lượng dự án, căn hộ cụ thể từ nay tới năm 2030 để bảo đảm nhu cầu địa phương. Chính phủ sẽ nghiên cứu, tổng hợp, giao kế hoạch cụ thể.

Thủ tướng giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp các bộ, cơ quan, địa phương tháo gỡ các vướng mắc, sửa đổi, hoàn thiện các quy định để triển khai hiệu quả, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp, nhà ở cho các chuyên gia; nghiên cứu cơ chế, chính sách phát triển các khu nhà trọ theo định hướng trên; trước hết là các quy định thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương.

Trong đó, nghiên cứu việc quy định một đầu mối quản lý thống nhất ở các địa phương về vấn đề này; nghiên cứu việc bố trí quỹ đất cho nhà ở xã hội tại các dự án nhà ở thương mại một cách linh hoạt, khả thi, hiệu quả, phù hợp tình hình; cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính phiền hà, rườm rà, không cần thiết, tạo thuận lợi nhất.

Các bộ, ngành và địa phương tập trung triển khai thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ giải pháp tại Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội trong đó có nội dung về phát triển nhà ở xã hội.

Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp các bộ, ngành tổng hợp, đề xuất và phân bổ nguồn vốn từ ngân sách Trung ương theo kế hoạch trung hạn và hằng năm thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội, các tổ chức tín dụng do Nhà nước chỉ định để thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội.

Bộ Tài chính nghiên cứu sửa đổi pháp luật về thuế để phù hợp pháp luật về nhà ở đối với trường hợp ưu đãi thuế cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội chỉ để cho thuê; chủ trì, phối hợp Ngân hàng Chính sách xã hội sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định về phương án bảo lãnh phát hành trái phiếu của Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay cá nhân, hộ gia đình để mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân; đồng thời, nghiên cứu chính sách về nghĩa vụ của các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động tại các khu công nghiệp có trách nhiệm hỗ trợ nhà ở cho công nhân, người lao động làm việc tại các doanh nghiệp đó.

Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp Bộ Xây dựng hướng dẫn các địa phương trong việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, bảo đảm đủ quỹ đất để triển khai thực hiện các dự án xây dựng nhà ở xã hội; chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng nghiên cứu chính sách ưu đãi không tính tiền sử dụng đất đối với dự án nhà ở xã hội, nhà công nhân trong quá trình xây dựng Luật Đất đai (sửa đổi).

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các Ngân hàng thương mại được chỉ định, quan tâm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đủ điều kiện được vay vốn ưu đãi theo quy định của Nghị định số 31/2022/NĐ-CP; nghiên cứu việc cho vay phát triển nhà trọ cho công nhân.

Ngân hàng Chính sách xã hội tiếp tục triển khai chương trình cho vay ưu đãi đối với đối với cá nhân, hộ gia đình để mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở theo chính sách về nhà ở xã hội theo quy định của các Nghị định số 100/2015/NĐ-CP và số 49/2021/NĐ-CP và gói hỗ trợ khách hàng cá nhân vay mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân tại Nghị quyết 11/NQ-CP.

Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tổ chức thực hiện các chính sách hỗ trợ về nhà ở cho người lao động theo đúng quy định của pháp luật. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan trong việc triển khai Quyết định số 655/QĐ-TTg ngày 12-5-2017 và Quyết định số 1729/QĐ-TTg ngày 4-11-2020 của Thủ tướng Chính phủ về đầu tư xây dựng các thiết chế công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất.

Các địa phương xây dựng, điều chỉnh, bổ sung Chương trình phát triển nhà ở của địa phương theo quy định của Luật Nhà ở, phù hợp Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 2161/QĐ-TTg ngày 22-12-2021) làm cơ sở để chấp thuận đầu tư; đưa các chỉ tiêu phát triển nhà ở, đặc biệt là chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hằng năm.

Bên cạnh đó, các địa phương cần thực hiện nghiêm quy định về công tác quy hoạch, bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội. Khi quy hoạch các khu đô thị mới, khu công nghiệp mới nhất thiết phải kèm theo quy hoạch nhà ở xã hội, nhà ở công nhân bảo đảm hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật theo quy định; quy hoạch, bố trí các dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân độc lập tại các vị trí phù hợp, thuận tiện, có quy mô lớn, đầy đủ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đặc biệt là các thành phố lớn như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh…

Đối với các dự án nhà ở xã hội đã chấp thuận chủ trương đầu tư cần khẩn trương thực hiện các thủ tục lựa chọn chủ đầu tư để triển khai thực hiện. Đối với các tỉnh, thành phố có nhiều khu công nghiệp, tập trung nhiều công nhân như: Thái Nguyên, Bắc Ninh, Bắc Giang, Đồng Nai, Bình Dương…: Căn cứ quy định pháp luật về nhà ở và Nghị định số 35/2022/NQ-CP ngày 28-5-2022 của Chính phủ để dành quỹ đất và kêu gọi các chủ đầu tư hạ tầng khu công nghiệp, các doanh nghiệp sản xuất và doanh nghiệp bất động sản tham gia đầu tư, phát triển nhà ở công nhân, nhà lưu trú cho công nhân thuê.

Ngoài ra, Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải đôn đốc chủ đầu tư các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên quỹ đất 20% của các dự án này theo tiến độ được phê duyệt; sớm lập, phê duyệt và công bố công khai danh mục dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội độc lập phải lựa chọn chủ đầu tư theo hình thức đấu thầu để các doanh nghiệp quan tâm nghiên cứu, đề xuất tham gia; có các cơ chế, giải pháp cụ thể, rút ngắn thủ tục hành chính về lập, phê duyệt dự án, giao đất, cho thuê đất, giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư xây dựng… để hỗ trợ, khuyến khích, thu hút các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp lớn, uy tín trong lĩnh vực bất động sản khẩn trương triển khai đầu tư xây dựng dự án.

Theo nhandan.vn