Cuộc tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968

Thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị (tháng 12-1967) và Nghị quyết Hội nghị lần thứ 14 (tháng 1-1968) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Trung ương Cục, Tỉnh ủy Mỹ Tho, Thành ủy Mỹ Tho, Phân ban Cán sự Gò Công mở cuộc tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968.

Thành phố Mỹ Tho được Khu ủy Khu 8 chọn làm trọng điểm chính trong cuộc tiến công và nổi dậy của Khu 8, với phương châm vừa xây dựng lực lượng, vừa tấn công địch để tạo lực, tạo thế mới. Mục tiêu chính là TP. Mỹ Tho và TX. Gò Công; các huyện tự lực tiến công và nổi dậy giải phóng.

Thắng lợi của quân và dân ta trong năm 1967 đã đẩy quân địch vào thế bị động, nhưng lực lượng của chúng vẫn còn đông (1). Tỉnh ủy và Thành ủy Mỹ Tho gấp rút xây dựng lực lượng, chuẩn bị mọi mặt cho cuộc tiến công. Đảng bộ chú trọng xây dựng và phát triển lực lượng 3 thứ quân (2). Phân ban Ban cán sự Gò Công tập trung phát động quần chúng xây dựng các cơ sở Đảng, nhất là chi bộ; phát triển các ban, ngành, đoàn thể và lực lượng vũ trang nhằm tấn công tiêu diệt, tiêu hao quân địch, phá rã thế kềm kẹp, bình định của địch.

Quân giải phóng chiếm một xe tăng địch giữa nội ô TP. Mỹ Tho. Ảnh: Tư liệu

Thành phố Mỹ Tho chia thành 4 khu nội ô và 4 xã ven (3). Cuối năm 1967, riêng lực lượng địch ở TP. Mỹ Tho có tiểu đoàn 32 biệt động quân, 1 đại đội bảo an, chi đoàn 6 thiết giáp, tiểu đoàn 1 - sư đoàn 7, trung tâm huấn luyện Hùng Vương; khu trung tâm có các cơ quan đầu não Bộ Tư lệnh sư đoàn 7, Tiểu khu Định Tường, Tỉnh đoàn bảo an, cơ quan cố vấn Mỹ, căn cứ Hải đoàn số 21, 27 tại cầu tàu, khám đường Mỹ Tho và cư xá sĩ quan.

Khu ủy, Tỉnh ủy và Thành ủy Mỹ Tho tập trung lực lượng mở đợt tấn công vào các mục tiêu chính như Bộ Tư lệnh sư đoàn 7, Tiểu khu Định Tường, cơ quan cố vấn Mỹ, Tỉnh đoàn bảo an... Kế hoạch tấn công: Nhanh chóng khống chế và đánh thiệt hại chi đoàn 6 thiết giáp ở lộ Ma (Tân Mỹ Chánh), diệt tiểu đoàn 32 biệt động quân, tiểu đoàn của sư đoàn 7 và trung tâm huấn luyện Hùng Vương. Khống chế khu ngã ba Trung Lương và căn cứ Đồng Tâm; cắt đứt và làm chủ lộ 4.

Giải quyết xong các mục tiêu chính, các mũi tiến công phát triển ra các khu nội ô, kết hợp với lực lượng quần chúng nổi dậy khu 1, khu 2 và các nơi khác. Các xã ven sử dụng lực lượng tại chỗ tấn công kết hợp với nổi dậy đập tan hệ thống ấp chiến lược và diệt bọn tề ác ôn.

Theo kế hoạch, vào đêm N., giờ G., ta bắn pháo vào các mục tiêu chính trong nội ô làm hiệu lệnh tiến công. Lực lượng biệt động bên trong chiếm giữ các mục tiêu đã định, biệt động bên ngoài kết hợp với các tiểu đoàn chủ lực tiến đánh các mục tiêu như kế hoạch đề ra và khi tấn công vào khu trung tâm lực lượng quần chúng sẽ đồng loạt nổi dậy.

Về chỉ đạo: Phân ban Khu ủy và Tỉnh ủy đóng ở xã Mỹ Phong; Bộ Chỉ huy tiền phương đóng ở xã Đạo Thạnh; Thành ủy chịu trách nhiệm tổ chức lãnh đạo lực lượng ở bên trong nội ô.

Đêm 29-1-1968 (đêm mùng 1 Tết), cuộc tiến công và nổi dậy của quân, dân Mỹ Tho, Gò Công và thành phố Mỹ Tho bắt đầu. Ta bắn 36 quả cối 82 vào nội ô mở đầu cuộc tấn công. Đội biệt động thành phố đánh diệt 3 lô cốt ở khám đường nhưng không mở được cửa, địch cho xe M.113 đến tiếp viện; đơn vị này rút trở ra diệt thêm đồn cảnh sát cầu Quay.

Đại đội biệt động bên ngoài bị địch chặn không tiến vào được nội ô. Tiểu đoàn 261A và 261B vượt sông Bảo Định đánh vào khu trung tâm, 7 giờ sáng mới chiếm được phường 4, ngã tư Phan Hiến Đạo, Hùng Vương, chợ Vòng Nhỏ.

Mùng 2 Tết, địch từ căn cứ Hùng Vương kéo vào phản kích, bị ta đánh bật ra. Tiểu đoàn 261A và 261B tiến theo đường Chu Văn Tiếp; Tiểu đoàn 514A tiến lên khu 4. Ta dự kiến tối mùng 2 Tết sẽ đánh vào khu trung tâm và giao cho lực lượng biệt động đánh mở khám đường nhưng không thành.

Sáng mùng 3 Tết, địch cho Lữ đoàn 3 của sư đoàn 9 Mỹ cùng với 3 tiểu đoàn của sư đoàn 7 ngụy và 2 chi đoàn thiết giáp phản kích. Ta chặn đánh, diệt 1 tiểu đoàn Mỹ, 1 tiểu đoàn ngụy và 20 xe M.113. Đến 16 giờ, địch dùng máy bay ném bom hủy diệt nơi lực lượng ta chiếm giữ. Mặt khác, địch cho máy bay rải xăng đặc đốt cháy khu Giếng nước và ven rạch Bảo Định làm 272 người chết và hàng trăm người khác bị thương; lực lượng ta rút ra các xã ven tổ chức đánh địch phản kích.

Lực lượng quần chúng phối hợp với các mũi tiến công quân sự nổi dậy áp đảo bọn lính đồn ven thành phố. Mùng 2 Tết, có 1.500 quần chúng của các xã: Thanh Bình, Tân Bình Thạnh, Mỹ Tịnh An (Chợ Gạo), Đạo Thạnh, Mỹ Phong (TP Mỹ Tho) phối hợp với lực lượng tại chỗ vây đồn Mỹ An (Mỹ Phong). Lực lượng ta tiếp tục bao vây hậu cứ tiểu đoàn 71 pháo binh và hậu cứ tiểu đoàn 73 bảo an. Mùng 3 Tết, ta huy động 3.000 người tại chỗ nổi dậy diệt ác phá kềm, bắt trên 120 tên cảnh sát, mật vụ và ác ôn.

Ở xã Trung An, quần chúng nổi dậy kết hợp với du kích bao vây, bức hàng, bức rút 6 đồn, thu 23 súng, phá toàn bộ hệ thống ấp chiến lược trong xã. Tại Khu 4, xã Đạo Thạnh, xã Tân Mỹ Chánh quần chúng nổi dậy phối hợp cùng lực lượng vũ trang diệt ác phá kềm, quét sạch hệ thống ấp chiến lược xung quanh thành phố.

Sau khi đứng chân ở vùng ven thành phố trong vòng 5 ngày, Tiểu đoàn 265 diệt 25 đồn, tiêu hao nặng 1 chi khu, đánh thiệt hại nặng 1 tiểu đoàn của sư đoàn 9 Mỹ. Tiểu đoàn 514A rút ra khỏi nội ô thành phố, tiếp tục tấn công vào các đồn ven thành phố và giải phóng 2 xã Đạo Thạnh, Mỹ Phong.

Tỉnh ủy Mỹ Tho chủ trương tập hợp một số lực lượng địa phương huyện thành lập Tiểu đoàn 514C. Tiểu đoàn này kết hợp lực lượng 3 mặt tại chỗ với công binh, đặc công huyện dùng cách đánh nghi binh, tác động, gỡ một số đồn trên lộ 4, tuyến lộ 12, giải phóng một vùng nông thôn rộng lớn liên hoàn từ huyện Cái Bè đến huyện Châu Thành. Ngoài ra, cũng trong cao điểm 1, Tiểu đoàn 514C còn đánh vào thị trấn Cai Lậy, gây cho địch nhiều thiệt hại.

Tượng đài Chiến thắng ở TX. Gò Công.

Ở Gò Công, đêm 1-2-1968 (tức đêm mùng 3 Tết), ta mở đợt tấn công vào thị xã. Lực lượng ta gồm có Tiểu đoàn 514B, Đại đội 206 (70 đồng chí), trung đội biệt động thị xã (30 đồng chí) phối hợp cùng lực lượng quần chúng nổi dậy tiến công địch, phá nhà tù giải thoát cho hơn 200 đồng chí đang bị địch giam giữ; tiến công vào dinh Tỉnh trưởng, tên Tỉnh trưởng bỏ chạy; lực lượng ta phát triển chiếm thêm một số điểm trong thị xã.

Đêm 2-2-1968, các đơn vị pháo binh của ta pháo kích vào căn cứ Đồng Tâm diệt và làm bị thương 200 tên Mỹ. Ngoài ra, ta còn liên tục pháo kích vào thành phố Mỹ Tho, quận lỵ Tân Hiệp, Long Định gây cho địch nhiều thiệt hại.

Từ đêm 17 đến 21-2-1968, ta liên tiếp tấn công và cắt đứt lộ 4 làm gián đoạn giao thông địch. Kết quả cao điểm 1, riêng mặt trận thành phố Mỹ Tho ta diệt trên 2.300 tên địch, tiêu hao nặng 3 tiểu đoàn, 2 chi đoàn thiết vận xa, bắn cháy 80 xe quân sự, diệt 25 đồn, bức rút 20 đồn, thu 300 súng các loại.

Sau khi rút ra các xã ven đứng chân, ta củng cố lại lực lượng, chuẩn bị tấn công vào thành phố Mỹ Tho lần thứ 2, nhưng đến giờ chót địch thay đổi thế bố trí và tăng cường lực lượng phòng thủ thành phố nên ta không thực hiện được kế hoạch.

Đêm 17-2-1968, Tiểu đoàn 514A cho một bộ phận thọc sâu vào tuyến phòng ngự ở hướng đông thành phố, diệt 1 xe M.113, đánh sập 1 lô cốt, chiếm được cầu Quay, bắn cháy 1 tàu trên sông Bảo Định, đánh sập 1 góc nhà đèn. Ngày 19-2, ta đánh địch phản kích diệt 100 tên. Đêm 19-2, ta tập kích quân địch diệt gần 300 tên, 5 xe quân sự.

Trong 4 ngày (từ ngày 18 đến 21-2) có 5.000 quần chúng kéo đến dinh Tỉnh trưởng và Bộ Tư lệnh sư đoàn 7 đấu tranh tố cáo tội ác của địch dùng pháo bắn phá vào nhà dân. Lúc này, phong trào đấu tranh của quần chúng phát triển rất mạnh, thu hút các tầng lớp công chức và tiểu thương tham gia. Mỗi ngày đều có hàng chục cuộc đấu tranh lẻ tẻ chống địch khám xét, chống bắt lo tiền để nhận phiếu cứu trợ, chống bắt phòng vệ dân sự, không nhận súng canh gác...

Cuộc tiến công và nổi dậy của quân, dân Mỹ Tho - Gò Công trong Tết Mậu Thân góp phần vào thắng lợi chung của cả nước. Ta tiêu diệt, tiêu hao nhiều sinh lực địch, phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh, đánh vào các cơ quan đầu não của địch ở thị xã, thị trấn và hệ thống ấp chiến lược trong tỉnh, giải phóng một vùng nông thôn rộng lớn, mở ra bước ngoặt mới cho cách mạng miền Nam.

Lần đầu tiên trong chiến tranh cách mạng ở tỉnh Mỹ Tho, tỉnh Gò Công và thành phố Mỹ Tho, ngụy quyền từ tỉnh đến cơ sở bị rối loạn, tê liệt, tan vỡ với nhiều mức độ khác nhau. Thắng lợi to lớn và quan trọng nhất là chúng ta làm thay đổi thế trận, tạo ra cục diện mới, thế chiến lược mới và khả năng mới cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta.

Thắng lợi của cuộc tiến công và nổi dậy đồng loạt Tết Mậu Thân năm 1968 ở tỉnh Mỹ Tho, tỉnh Gò Công và thành phố Mỹ Tho góp phần cùng cả nước làm phá sản chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, làm lung lay ý chí xâm lược của đế quốc Mỹ, buộc chúng phải xuống thang chiến tranh, ngồi vào bàn đàm phán với ta ở Paris, mở ra một cục diện mới giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

LÊ VĂN TÝ

-------------
(1) Gồm 2 trung đoàn bộ binh Mỹ, 3 chi đoàn thiết giáp, 30 máy bay, 18 khẩu pháo, 100 tàu trên sông Tiền. 2 trung đoàn bộ binh của sư đoàn 7, 2 tiểu đoàn biệt động quân, các đại đội bảo an, tiểu đoàn 32 biệt động quân và 1 đại đội bảo an. Cuối năm 1967, tổng quân số chủ lực, bảo an, cảnh sát ở TP. Mỹ Tho có gần 5.000 tên. Ở Gò Công, 1 tiểu đoàn bảo an và chi đoàn xe M.113. Trong nội ô, địch bố trí lực lượng cảnh sát và dân vệ dày đặc.

(2) Đại đội 2 của Tiểu đoàn 514 phối hợp cùng bộ đội địa phương huyện Hòa Đồng, Gò Công để thành lập Tiểu đoàn 514B. Rút bộ đội địa phương huyện Chợ Gạo, Châu Thành, Cai Lậy, Cái Bè để bổ sung cho Tiểu đoàn 514A. Tháng 7-1967, thực hiện sự chỉ đạo của Khu ủy, 2 huyện Hòa Đồng và Gò Công được tách ra để thành lập Phân ban tỉnh Gò Công để lãnh đạo nhân dân chuẩn bị cho cuộc tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968.

(3) Gồm Đạo Thạnh, Trung An, Mỹ Phong và Tân Mỹ Chánh. Trong nội ô có 4 chi bộ, 30 đoàn viên, 200 hội viên nòng cốt và 500 cảm tình. Biệt động nội ô có 3 phân đội 70 đồng chí, 2 tổ biệt động của Ban cán sự; biệt động bên ngoài có 3 phân đội, mỗi phân đội có từ 45 đến 50 đồng chí. Chi bộ các xã ven có từ 25-30 đảng viên và 200 quần chúng. Du kích xã Đạo Thạnh 12 đồng chí có 12 súng, Mỹ Phong 15 đồng chí có 15 súng, Tân Mỹ Chánh 8 đồng chí có 8 súng, Trung An có 6 đồng chí có 6 súng.