Hào khí Nam bộ kháng chiến ở Mỹ Tho và Gò Công

Đêm 22 rạng ngày 23-9-1945, dựa vào thế lực của quân Anh, thực dân Pháp nổ súng đánh chiếm trụ sở UBND Nam bộ và nhiều cơ quan chính quyền cách mạng ở Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược lần thứ hai thì lập tức Xứ ủy - UBND Nam bộ quyết định thành lập Ủy ban Kháng chiến Nam bộ và ra Lời kêu gọi “Toàn dân đoàn kết bảo vệ quốc gia”.

Đáp ứng Lời kêu gọi của Ủy ban Kháng chiến Nam bộ, quân, dân Mỹ Tho và Gò Công khẩn trương xây dựng lực lượng Cộng hòa Vệ binh các cấp và trên các tuyến giao thông thủy, bộ đều được lập phòng tuyến chiến đấu. Cụ thể, ở Gò Công lập phòng tuyến Cầu Nổi - Rạch Bùn - Pháo Đài, cầu Sơn Qui. Ở Mỹ Tho lập các phòng tuyến Rạch Tràm - bắc Chợ Gạo, cầu Hòa Bình - Bình Ninh, vàm Kỳ Hôn; cầu Vĩ (Mỹ Tho); vàm kinh xáng Lacomb (kinh Nguyễn Tấn Thành) - chùa Phật Đá, Tân Hương (Châu Thành); Tam Bình - sông Ba Rài (Cai Lậy)…

21 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, ngày 23-9-1945, được sự giúp đỡ của quân Anh và Nhật, thực dân Pháp nổ súng gây hấn ở Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Đông Dương lần thứ hai. Hưởng ứng lời kêu gọi của Uỷ ban Kháng chiến Nam Bộ, nhân dân Sài Gòn - Gia Định đồng lòng đứng lên kháng chiến. Ảnh: vnexpress.net

Giữa tháng 10-1945, tại mặt trận kinh Chợ Gạo, lực lượng du kích các xã khu vực phía đông và tây bờ kinh phục kích chiếc tàu tuần tiểu của Pháp tại bến bắc Chợ Gạo, bắt sống 13 tù binh gồm lính Pháp, lính Âu Phi và thu toàn bộ vũ khí giao về UBND tỉnh. Chiếc tàu thu được bị nhận chìm tại vàm rạch Thủ Ngữ thuộc xã Xuân Đông.

Ở Gò Công, ngày 23-10, Pháp cho 2 tàu chiến đổ quân lên xã Bình Thạnh Đông, khu vực Cầu Nổi. Lực lượng vũ trang của tỉnh được sự giúp sức của Cộng hòa Vệ binh Nam bộ đã chiến đấu kiên cường, sau 3 ngày đêm chiến đấu đã diệt hơn 50 tên địch. Tin chiến thắng nhanh chóng được truyền đi khắp tỉnh càng thôi thúc tinh thần chiến đấu của quân, dân hai tỉnh Mỹ Tho và  Gò Công.

Tại Thị xã Mỹ Tho, liên tiếp những ngày sau đó, Ban công tác thành tổ chức nhiều trận đánh chống địch mở rộng vùng chiếm đóng. Tại  mặt trận Cầu Quây, các chiến sĩ đánh trả rất quyết liệt, địch không sao tiến lên được. Ở Vòng Nhỏ, ta tổ chức giật súng, ám sát nhiều tên phòng nhì Pháp. Các tuyến giao thông thủy khắp nơi đều có kế hoạch tác chiến chặn tàu địch.

Ủy ban Kháng chiến huyện Cai Lậy huy động 7 ghe chài và lấy 1 sà lan, 95 cây gỗ giá tỵ của Nhật bị nhận chìm trên sông Tiền để hàn vàm sông Trà Tân, giăng dây cáp trên sông Ba Rài chặn tàu địch đánh vào Cai Lậy.

Đường bộ, lực lượng vũ trang hỗ trợ, bảo vệ cho quần chúng nổi dậy phá cầu Tân Hương trên lộ Đông Dương (nay là Quốc lộ 1A) và các cây cầu: Ông Văn, Thuận Hòa, Gò Cát… ở Chợ Gạo; đánh sập cầu sắt và ụ nổi cầu Bắc Mỹ Thuận ở Cái Bè; chận đánh 1 ngày đêm với địch tại cầu Bến Lội xã Tân Niên Đông, Gò Công.

Tại cầu Vĩ (xã Mỹ Phong), 1 tổ dân quân tự vệ phục kích lính Pháp đi ruồng bố, đánh địch bằng tổ ong vò vẽ, diệt 1 tên, thu 1 súng. Tại xã Tân Hiệp (Châu Thành), tiểu đội dân quân phối hợp với đội lưu động Nguyễn Đình Chiểu (Bến Tre) phục kích chận đánh 2 xe quân sự địch từ Thị xã Mỹ Tho chạy lên  Sài Gòn, diệt 1 xe, bắt sống 3 tên.

Ngày 7-11-1945, bộ đội Thủ Khoa Huân của tỉnh ra đời, tập hợp các đơn vị vũ trang của các địa phương, chủ yếu là của huyện Châu Thành và được bố trí thành 3 mặt trận: Vàm kinh xáng Lacomb, Bến đò Long Hưng và mặt trận  cầu Long Định.

Giữa tháng 11-1945, Pháp tập trung lực lượng tấn công mặt trận kinh xáng Lacomb, lực lượng cấp đại đội, có lính Nhật, đã bị phân đội Cộng hòa Vệ binh nổ súng diệt hơn 10 tên, trong đó có 3 lính Nhật. Tại mặt trận Bến đò Long Hưng, 2 tiểu đội bộ đội phục kích gần chợ Thạnh Phú đánh diệt nhiều tên địch…

Sau khi chiếm được Thị xã Mỹ Tho và Gò Công, Pháp tiếp tục đưa quân bung ra đánh chiếm hầu hết thành thị và một số vùng nông thôn, tạo ra tình thế hết sức khó khăn cho cách mạng. Song, ngày 6-1-1946, nhiều người dân Mỹ Tho và Gò Công vẫn hăng hái tham gia bầu cử Quốc hội, bầu người đại diện cho mình điều hành đất nước. Bà Nguyễn Thị Thập và các ông Nguyễn Văn Nguyễn, Ngô Tấn Nhơn (Mỹ Tho), Nguyễn Văn Côn và Nguyễn Công Trung (Gò Công) đã đắc cử.

Chiến công rực rỡ từ những ngày đầu kháng chiến là nguồn sức mạnh để quân, dân Mỹ Tho và Gò Công vững vàng, trường kỳ vượt qua khó khăn, thử thách để lập nên đại thắng mùa Xuân năm 1975.

NGUYỄN HỮU CHÍ