Người cộng sản kiên trung, nhà thơ lớn của dân tộc

(ABO) Đồng chí Tố Hữu tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, bí danh là Lành, sinh ngày 4-10-1920 ở TP. Hội An, tỉnh Quảng Nam, nhưng quê hương của đồng chí ở làng Phù Lai (nay là thôn Tân Xuân Lai), xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền (tỉnh Thừa Thiên Huế). Mặc dù được sinh ra ở Hội An nhưng Thừa Thiên Huế lại là quê hương, là nơi khơi nguồn, bồi đắp lý tưởng và bầu nhiệt huyết cách mạng, tâm hồn thơ ca của Tố Hữu. Đây cũng là nơi đã chứng kiến những bước trưởng thành trong sự nghiệp cách mạng và sự nghiệp thơ ca của nhà thơ Tố Hữu.

LÃNH ĐẠO TIỀN BỐI TIÊU BIỂU CỦA ĐẢNG VÀ CÁCH MẠNG VIỆT NAM

Sinh ra và lớn lên trong cảnh nước mất nhà tan, muôn dân nô lệ lầm than dưới ách bóc lột của chế độ thực dân phong kiến; ngay từ thuở nhỏ, Tố Hữu đã chứng kiến cảnh cực khổ của nhân dân, những bất công, ngang trái của xã hội đương thời nên đã sớm hun đúc lòng yêu nước, căm thù giặc.

Nhà thơ Tố Hữu.

Sau khi mẹ mất, năm 13 tuổi, Tố Hữu vào học tập tại Trường Quốc học Huế. Tại đây, Tố Hữu đã tiếp cận được tư tưởng của Các-Mác, V.I. Lê-nin, Hồ Chí Minh...; đặc biệt được sự dìu dắt của các đồng chí Lê Duẩn, Hải Triều (Nguyễn Khoa Văn), Nguyễn Chí Diểu, Phan Đăng Lưu nên đồng chí đã sớm giác ngộ cách mạng. Năm 1936, Tố Hữu tham gia Đoàn Thanh niên Cộng sản, được bầu làm Bí thư Đoàn Thanh niên Dân chủ Huế và trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương khi mới 17 tuổi.

Tháng 4-1939, đồng chí Tố Hữu bị địch bắt, tra tấn dã man và đày đi nhiều nhà lao như: Lao Bảo, Buôn Mê Thuột, Quy Nhơn, ngục Đắk Lay (Kon Tum)… Ngục tù của thực dân đế quốc đã không khuất phục nổi ý chí cách mạng và niền tin tất thắng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc của người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi Tố Hữu. Đồng chí cùng với các chiến sĩ cộng sản như Nguyễn Chí Thanh, Hoàng Anh, Lê Tự Nhiên, Lê Chưởng, Phạm Tế, Hồ Tùng Mậu, Chu Huy Mân, Nguyễn Duy Trinh… đã “biến nhà tù đế quốc thành trường học cộng sản”; nêu cao khí phách người cộng sản, kiên quyết đấu tranh chống tội ác của nhà tù thực dân; luôn sẵn sàng che chở, giúp đỡ đồng chí của mình.

Trong lao tù, đồng chí Tố Hữu vẫn làm thơ động viên tinh thần các chiến sĩ cộng sản. Mỗi bài thơ của Tố Hữu là một tiếng kèn thôi thúc, như lời mách bảo, nung nấu ý chí, cuốn hút thanh niên theo cách mạng, thôi thúc tuổi trẻ hành động, thể hiện nỗi niềm của hàng triệu người dân đất Việt tin tưởng vào độc lập tự do, tương lai tươi sáng.

Tháng 3-1942, đồng chí vượt ngục về Thanh Hóa hoạt động, được Trung ương phái vào tổ chức Ủy ban Khởi nghĩa các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế và được phân công tham gia tổ chức Xứ ủy lâm thời Trung Bộ, giữ chức Phó Bí thư Xứ ủy. Những năm tháng gian khó của cách mạng, đồng chí Tố Hữu đã cùng với các đồng chí, đồng bào xây dựng và phát triển phong trào cách mạng ở miền Trung.

Ngày 17-8-1945, theo sự chỉ đạo của Trung ương, đồng chí Tố Hữu đến Huế cùng các đồng chí Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Duy Trinh thành lập Ủy ban Khởi nghĩa cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Thừa Thiên  Huế và chuẩn bị mọi mặt để giành chính quyền ở Huế.

Ngày 23-8-1945, Ủy ban Khởi nghĩa gửi tối hậu thư cho Bảo Đại khuyên ông ta tự thoái vị; đến 14 giờ cùng ngày, trước 10 vạn đồng bào tại sân vận động Huế, đồng chí Tố Hữu nhân danh Chủ tịch Ủy ban khởi nghĩa tuyên bố “Xóa bỏ chính quyền Bảo Đại, lập chính quyền nhân dân toàn tỉnh, bảo đảm tính mạng và tài sản cho toàn thể đồng bào. Yêu cầu đồng bào tiếp tục sản xuất làm ăn và giữ vững trật tự an ninh. Từ nay, nước ta đã hoàn toàn độc lập tự do. Nhân dân được hoàn toàn làm chủ cuộc đời mình”.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Đảng và nhân dân ta lại phải đương đầu với 2 cuộc kháng chiến thần thánh để bảo vệ nền độc lập dân tộc và thống nhất nước nhà. Với tư cách là nhà lãnh đạo, nhà tư tưởng, nhà văn hóa, đồng chí Tố Hữu đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng đầy gian khổ, anh dũng và vẻ vang của dân tộc.

Trong kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược, đồng chí Tố Hữu luôn có mặt ở tiền tuyến như một chiến sĩ xung phong, nhiều lần tham gia chiến đấu trong chiến dịch Tây Bắc. Khi đế quốc Mỹ mở cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam, cùng với đồng chí, đồng bào cả nước, đồng chí Tố Hữu đã không quản ngại gian lao, nguy hiểm sẵn sàng lao vào chiến trường miền Nam, dọc theo tuyến đường Trường Sơn - đường mòn Hồ Chí Minh để viết nên những câu thơ hùng tráng về tiền tuyến lớn tạo sức lay động mạnh mẽ đến toàn quân, toàn dân ta, góp phần thổi bùng lên ngọn lửa anh hùng cách mạng.

Đất nước thống nhất, cả nước bước vào thời kỳ mới, vừa nhanh chóng khắc phục hậu quả chiến tranh, vừa xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội. Đây cũng là thời điểm bắt đầu một cuộc đấu tranh không kém phần gian nan, vất vả, cực nhọc để từ đói nghèo đến ấm no, từ tụt hậu đến tiên tiến, đồng chí Tố Hữu luôn thể hiện là người dám chịu trách nhiệm, góp phần vào những quyết định táo bạo, đầy sáng tạo để xóa bỏ cơ chế đã không còn thích hợp với tiến triển thời cuộc, vận hội mới.

Tháng 3-1982, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ V của Đảng, đồng chí Tố Hữu được bầu lại vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và giữ chức Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Bộ trưởng cho đến tháng 6-1986.

Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao nhiều trọng trách quan trọng, dù ở cương vị và lĩnh vực công tác nào, đồng chí Tố Hữu cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, không quản ngại khó khăn, gian khổ, hy sinh, một lòng, một dạ tận tụy vì sự nghiệp cách mạng, nêu cao truyền thống kiên trung, bất khuất, kiên cường của người cộng sản. Đồng chí Tố Hữu mất ngày 9-12-2002 tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

NHÀ THƠ LỚN CỦA DÂN TỘC

Ở Tố Hữu có sự hài hòa giữa cuộc đời cách mạng và cuộc đời thơ. Đồng chí là nhà thơ lớn có công khai sáng và dẫn dắt nền văn học cách mạng Việt Nam. Thơ Tố Hữu là thơ mới, hiện đại, sâu sắc, tập trung chuyển tải những tình cảm lớn của nhân dân trong suốt hành trình lịch sử của Đảng và của dân tộc Việt Nam.

Chính vì vậy nhắc đến thơ Tố Hữu là nhắc tới thơ cách mạng, nhà thơ của của nhân dân. Thơ Tố Hữu mang tính thời sự rất cao, thơ ông gắn liền với từng biến động của đất nước, phản ánh kịp thời những sự kiện chính trị trọng đại của dân tộc.

 "Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ

Mặt trời chân lý chói qua tim

Hồn tôi là một vườn hoa lá

Rất đậm hương và rộn tiếng chim…"

(Trích “Từ ấy”)

Nhà thơ Tố Hữu cùng phu nhân và nhà thơ Bảo Định Giang đến thăm và làm việc tại Hội Văn học - Nghệ Thuật Tiền Giang (năm 1982) - Ảnh: Đức Lập.

Với các tập thơ tiêu biểu như: “Từ ấy”, “Ra trận”, “Gió lộng”... nhà thơ Tố Hữu đã gieo vào lòng người những cảm xúc bất tận về Đảng, về Bác Hồ kính yêu. Đó cũng là đề tài xuyên suốt trong sự nghiệp sáng tác của nhà thơ. Dù nhà thơ Tố Hữu đã ra đi, song mỗi dịp mừng sinh nhật Đảng, đọc lại thơ của Tố Hữu trong mỗi chúng ta lại trào dâng bao ý thơ, vần thơ… đầy cảm hứng như bản hùng ca về Đảng - “Một nhành xuân” được Tố Hữu viết năm 1980, kính dâng Đảng tròn 50 tuổi là một minh chứng.

“Kể làm chi, mấy tuổi đường đời

Có ai đo được sức trẻ hai mươi

Có ai tính được lòng người đầu bạc?

Chỉ biết vậy, từ khi ta có Bác

Đảng cùng ta, như cội liền cành

Là mùa xuân vô tận, lá tươi xanh

Một lá rụng, lại trăm mầm lộc mới

Trong bão táp, vẫn hiên ngang, phơi phới

Chúng ta đi. Nhìn tới tương lai...”

Bác Hồ, vị lãnh tụ muôn vàn kính yêu luôn ở trong tâm khảm mỗi người con đất nước. Bài thơ “Sáng tháng Năm” được nhà thơ Tố Hữu sáng tác vào tháng 5-1951 tại chiến khu Việt Bắc. Tâm trạng của nhà thơ lúc này thật vui mừng, hạnh phúc vì sắp được gặp Bác: Mở đầu bài thơ là phong cảnh hùng vĩ của “thủ đô kháng chiến” trong một sáng tháng Năm đẹp trời, thật bình yên. Nơi đó có suối trong xanh như dải lụa xanh mát, có những nương ngô trải dài tưởng chừng không dứt.

 “Vui sao một sáng tháng Năm

Đường về Việt Bắc lên thăm Bác Hồ

Suối dài xanh mướt nương ngô

Bốn phương lồng lộng thủ đô gió ngàn…”

Là nhà thơ cách mạng, nhà thơ của nhân dân nên hầu hết sáng tác của nhà thơ Tố Hữu đều phục vụ cho cách mạng, cho đất nước và cho nhân dân. Như nhà thơ từng khẳng định trong bài thơ “Bài ca mùa xuân 1961” của mình:

“Mà nói vậy: Trái tim anh đó

Rất chân thật chia ba phần tươi đỏ:

Anh dành riêng cho Đảng phần nhiều

Phần cho thơ, và phần để em yêu…”

Trong suốt chặng đường hoạt động cách mạng sôi nổi, không chỉ là nhà lãnh đạo cách mạng có nhiều công lao, thành tích to lớn mà đồng chí Tố Hữu còn để lại một sự nghiệp thơ ca đồ sộ, đáng ngưỡng mộ. Một nhà thơ cách mạng, một nhà tư tưởng lớn của dân tộc. Với những đóng góp to lớn, Tố Hữu đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học - nghệ thuật cùng nhiều Huân chương, Huy chương và phần thưởng cao quý khác.

HỒNG LÊ (tổng hợp)