Trí thức trẻ đổi mới sáng tạo, góp phần phát triển đất nước

Sáng 11-11, tại tỉnh Bến Tre, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức lễ khai mạc Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ V, năm 2022 với chủ đề “Trí thức trẻ thúc đẩy ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, góp phần phục hồi phát triển kinh tế đất nước sau đại dịch”. 

Báo Ấp Bắc điện tử xin giới thiệu toàn văn bài phát biểu của đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương.

Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng phát biểu tại Diễn đàn.

Thưa các vị đại biểu,

Các bạn trí thức trẻ tham dự Diễn đàn và các bạn đoàn viên, thanh niên thân mến,

Hôm nay, về với Bến Tre, quê hương Đồng Khởi, mảnh đất lịch sử-văn hoá và cách mạng trung dũng, kiên cường; mảnh đất xứ dừa nổi tiếng trù phú, hữu tình và mến khách, để tham dự Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ V do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức, tôi rất vui mừng được gặp các bạn trí thức trẻ tiêu biểu, những gương mặt xuất sắc điển hình của thế hệ trẻ Việt Nam trong rất nhiều lĩnh vực đến từ mọi miền của Tổ quốc và ở nước ngoài. Diễn đàn được tổ chức vào thời điểm rất có ý nghĩa khi chúng ta đang tiến hành tổng kết Nghị quyết số 27-NQ/TU, ngày 6-8-2008, của Hội nghị Trung ương 7 khóa X, về “Xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, trong đó xây dựng đội ngũ trí thức trẻ là một trong những nội dung hết sức quan trọng.

Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi xin gửi lời chào thân thiết và nồng nhiệt đến các vị đại biểu, các bạn trí thức trẻ đã về tham dự Diễn đàn quan trọng và nhiều ý nghĩa này. Xin chúc các quý vị và các bạn sức khoẻ, hạnh phúc và có thật nhiều trải nghiệm thú vị.

Thưa các quý vị đại biểu và các bạn!

Chúng ta đều biết, tri thức là nền tảng của văn minh và tiến bộ xã hội, đồng thời là nguồn lực phát triển to lớn, không có giới hạn từ xưa tới nay và đặc biệt trong thời đại ngày nay. Trí thức là lực lượng nòng cốt sáng tạo, truyền bá và làm giàu tri thức và là tinh hoa trí tuệ của xã hội. Một xã hội muốn phát triển tất yếu phải dựa vào tri thức và kho tàng tri thức một khi được làm giàu lên, nó sẽ trở thành tài sản vô giá, là nhân tố quyết định sự thịnh vượng và phồn vinh của một xã hội. Bởi vậy, một quốc gia muốn phát triển bứt phá, vươn lên phải là quốc gia có tri thức, dứt khoát phải dựa vào những đóng góp và cống hiến sáng tạo to lớn của đội ngũ trí thức.

Dân tộc Việt Nam ta có truyền thống hiếu học và trọng dụng hiền tài, các bậc tiền nhân đã tổng kết đây là “kế sâu rễ bền gốc”, “quốc sách hàng đầu”, là “nguyên khí quốc gia” gắn liền với sự mạnh-yếu, thịnh-suy của thế nước. Trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, chính trái tim yêu nước nhiệt thành đã đưa những trí thức Việt Nam ở trong và ngoài nước đến với lý tưởng cách mạng; và bằng kiến thức, trí tuệ, tên tuổi của mình, những tri thức cách mạng đầu tiên đã góp phần truyền bá, lan toả tư tưởng, củng cố niềm tin cách mạng thấm sâu vào quần chúng nhân dân. Nhiều trí thức đã đóng góp, cống hiến không chỉ sức lực, trí tuệ, mà còn hiến dâng cả tuổi thanh xuân của mình cho sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Đảng và dân tộc. Trong công cuộc đổi mới đất nước, trí thức trở thành lực lượng lao động sáng tạo tiên phong; là những người đột phá, sáng tạo, dũng cảm, đồng hành cùng đường lối đổi mới của Đảng, nhất là đổi mới về tư duy kinh tế, và đẩy mạnh hội nhập quốc tế; tham gia tích cực, có hiệu quả vào quá trình xây dựng, thực thi chính sách và phản biện xã hội.

Tại Diễn đàn hôm nay, tôi muốn nhấn mạnh đến vai trò đặc biệt quan trọng của trí thức trẻ Việt Nam trong giai đoạn tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển đất nước, hiện thực hoá khát vọng xây dựng Việt Nam thịnh vượng, hùng cường. Hơn ai hết, các bạn là những người vừa có năng lực để kế thừa, tiếp thu, vừa có khao khát cống hiến sáng tạo, góp phần làm phong phú kho tàng tri thức của dân tộc và nhân loại. Gánh vác trên vai trọng trách ấy, các bạn không chỉ truyền thụ tri thức cho xã hội mà còn giữ gìn, quảng bá và lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc ra thế giới, nâng cao vị thế và hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế. Các bạn là đội ngũ tinh hoa của nguồn nhân lực trẻ, chất lượng cao; là lực lượng đi đầu trong đổi mới, sáng tạo, ứng dụng những tiến bộ mới nhất của khoa học và công nghệ, vì sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước – yếu tố quyết định để Việt Nam bắt kịp với các quốc gia tiên tiến, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Các bạn trí thức trẻ tham dự Diễn đàn lần này đều là những gương mặt tiêu biểu cho đội ngũ tri thức trẻ Việt Nam trong và ngoài nước, có kiến thức, học vấn, nhiều năng lượng, giàu cảm hứng sáng tạo, có bản lĩnh, kỹ năng, khát khao cống hiến, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, tích cực đóng góp trí tuệ, khởi thảo ý tưởng, đề xuất cơ chế, chính sách phát triển cho Đảng và Nhà nước. Chủ đề của Diễn đàn “Trí thức trẻ thúc đẩy ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo góp phần phục hồi phát triển kinh tế đất nước sau đại dịch” đã thể hiện ý chí, quyết tâm, sứ mệnh vẻ vang, tinh thần trách nhiệm to lớn của các bạn trước cơ đồ, tầm nhìn và định hướng phát triển đất nước trên tinh thần “tư duy toàn cầu, tầm nhìn quốc gia, hành động địa phương, trách nhiệm của từng cá nhân và cộng đồng”.

Thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi nhiệt liệt biểu dương tinh thần tiên phong, nỗ lực sáng tạo, cống hiến to lớn và đóng góp quan trọng của đội ngũ trí thức trẻ Việt nam chúng ta trong sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Đảng và Nhà nước luôn lắng nghe, trân trọng những ý tưởng sáng tạo, tinh thần đột phá, kiến nghị tâm huyết của các bạn trong quá trình tham gia xây dựng và thực thi những chủ trương, chính sách phát triển đất nước và bảo vệ tổ quốc; luôn tạo điều kiện tốt nhất để đội ngũ trí thức nói chung, trí thức trẻ nói riêng liên tục phát triển; đồng thời, mong muốn đội ngũ trí thức, nhất là trí thức trẻ thật sự khẳng định và phát huy vai trò là sức mạnh nội sinh, nguồn lực phát triển đặc biệt quan trọng của đất nước trong thời kỳ Đổi mới.

Các đại biểu tham dự Diễn đàn.

Để đội ngũ trí thức trẻ Việt Nam thực hiện được sứ mệnh cao cả của mình, Tôi rất kỳ vọng và xin chia sẻ với các bạn 3 thông điệp quan trọng:

(1)- Tinh thần học tập, sáng tạo. Đây là phẩm chất rất cần có của đội ngũ tri thức trẻ để thích ứng hiệu quả với một thế giới thay đổi rất nhanh, nhiều rủi ro, bất ổn và những tình huống đảo chiều rất khó dự báo; với nhận thức, tư duy xã hội liên tục đổi mới và khối lượng tri thức của nhân loại không ngừng tăng lên. Người trí thức cần hội đủ các năng lực, phẩm chất và kỹ năng để xử lý các vấn đề thực tiễn đặt ra và để hoàn thành được sứ mệnh cao cả của mình, trí thức trẻ trước hết phải có tri thức, phải học tập thường xuyên và luôn tự trang bị cho mình những kiến thức mới nhất, hiện đại nhất.

Càng là trí thức trẻ, các bạn lại càng không bao giờ thỏa mãn với những gì đã đạt được. Hãy phát huy lợi thế tuổi trẻ để học tập được nhiều nhất, cập nhật những kiến thức mới nhất, lựa chọn những phương pháp tối ưu nhất, tiếp thu và làm chủ được những thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến nhất, để nâng cao tri thức, năng lực, giá trị bản thân và đóng góp có hiệu quả nhất cho sự phát triển của đất nước.

Xã hội thường sử dụng tiêu chí học vấn và bằng cấp để phân biệt trí thức. Đây là điều kiện cần và trên bình diện xã hội, là một thước đo khách quan và dễ thống kê trong thực tế, song không phải là điều kiện đủ để giúp chúng ta thực sự trở thành một người trí thức. Các bạn trẻ cần ý thức được rằng, chúng ta có thể học cao, có nhiều bằng cấp nhưng những người chỉ biết tích luỹ kiến thức mà không đưa ra được những phát kiến mới, không giải quyết được những vấn đề mới thì nhiều nhất, họ chỉ đi được một nửa chặng đường, làm được một nửa vai trò của người trí thức – đó là truyền bá tri thức; và nếu không có phương pháp khoa học, không tìm tòi phát kiến, đổi mới và tri thức không được cập nhật thường xuyên, đó vẫn chỉ là những tri thức được thu lượm chắp nhặt qua vô số ngẫu nhiên, có phần phiến diện và sẽ nhanh chóng trở nên lạc hậu, thậm chí dễ rơi vào bảo thủ hoặc không còn chuẩn xác bởi thế giới đã và đang không ngừng thay đổi.

Cần thẳng thắn thừa nhận rằng, một bộ phận trí thức, trong đó gồm cả trí thức trẻ, năng lực còn rất khiêm tốn, chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Tình trạng đó đã làm cho xã hội đôi lúc nhận thức sai lệch và đánh giá chưa đúng về đội ngũ trí thức.

Cần thẳng thắn thừa nhận rằng, một bộ phận trí thức, trong đó gồm cả trí thức trẻ, năng lực còn rất khiêm tốn, chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội: có người không thể làm việc được theo nhóm, biệt lập hoặc kiêu ngạo, cục bộ trong khoa học; có người thiếu ý chí và niềm tin, không có đam mê, hời hợt về chuyên môn, thích làm quản lý nhưng ngại nghiên cứu, tổng kết thực tiễn; có người ý‎ thức trách nhiệm vừa phải, đạo đức nghề nghiệp yếu kém, đặt lợi ích kinh tế lên hàng đầu, cơ hội chủ nghĩa, chạy theo bằng cấp để mưu cầu đỗ đạt và thăng tiến. Tình trạng đó đã làm cho xã hội đôi lúc nhận thức sai lệch và đánh giá chưa đúng về đội ngũ trí thức.

Tôi luôn tin tưởng rằng, kế thừa truyền thống hiếu học, ý chí tự học, tự rèn luyện và những phẩm chất tốt đẹp của trí thức Việt Nam, trí thức trẻ Việt Nam sẽ vượt qua mọi khó khăn, thử thách, những cám dỗ vật chất thói thường, không ngừng phát triển năng lực tư duy độc lập và phản biện xã hội, nâng cao khả năng tìm tòi sáng tạo để truy tìm chân lý, phát hiện, giải đáp được những vấn đề mới, đảm nhận thật tốt vai trò tiên phong của lực lượng tiên phong trong thúc đẩy xã hội tiến bộ và phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

(2)- Ý chí dấn thân lập nghiệp. Dấn thân là phẩm chất nổi bật của người trí thức, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với trí thức trẻ trong buổi đầu lập nghiệp và khởi nghiệp sáng tạo. Có những người dấn thân cho nghiên cứu, giảng dạy, cho các phát kiến, sáng chế, phát minh. Có những người dấn thân cho sự phát triển xã hội, hạnh phúc cộng đồng, sức khoẻ người dân hay cứu giúp những mảnh đời bất hạnh, nghèo khó. Trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, trước đây, chúng ta hết sức tự hào khi có không ít trí thức trẻ Việt Nam đi theo tiếng gọi của Đảng, của Bác Hồ kính yêu, đã từ bỏ con đường “vinh thân, phì gia”, dấn thân cho sự nghiệp cách mạng đầy gian khổ, hiểm nguy song rất đỗi tự hào và hết sức vinh quang. Noi gương những người đi trước, trí thức trẻ ngày nay cần dấn thân cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Sự dấn thân đòi hỏi ở người trí thức trẻ phải có đủ trí tuệ, bản lĩnh, niềm tin và đức hy sinh. Có trí tuệ giúp chúng ta lựa chọn đúng con đường, đặt niềm tin đúng chỗ và đóng góp thiết thực cho xã hội. Có bản lĩnh, niềm tin và đức hy sinh giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách, vượt qua được những thất bại tạm thời để đi đến đích thành công trên con đường đã chọn.

Tôi rất xúc động khi được biết nhiều tấm gương trí thức trẻ, với nhiệt huyết và lý tưởng tuổi trẻ, đã lựa chọn dấn thân trong những công việc khó khăn, vất vả nơi vùng núi, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo, trong bão lũ hay trong dịch bệnh hiểm nghèo, ở bất cứ nơi đâu, bất cứ khi nào theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc. Tôi cũng rất vui mừng khi được biết rằng, bằng kiến thức mới mẻ và tinh thần sáng tạo, ngày càng có nhiều trí thức trẻ tích cực khởi nghiệp, đi đầu trong ứng dụng những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại, chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xã hội số, có nhiều đóng góp cho sự phát triển của cộng đồng, cho xã hội, là chủ nhân của những sản phẩm mới, giá trị mới, góp phần tạo nên sức bật mới của đất nước. Tôi mong muốn các bạn trí thức trẻ Việt Nam, dù ở trong nước hay ngoài nước, dù công tác ở bất kỳ lĩnh vực nào, hãy tiếp tục phát huy thật tốt vai trò nòng cốt của mình trong cung cấp luận cứ khoa học, góp phần hoạch định, xây dựng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước.

Chính thông qua lao động sáng tạo, tham gia giải quyết những vấn đề thực tiễn, người trí thức trẻ vừa làm giàu thêm tri thức của mình, vừa làm giàu thêm kho tàng tri thức của đất nước, đem những tri thức của mình phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; qua đó tự khẳng định mình, tích luỹ nhiều trải nghiệm thực tế và trưởng thành, lớn mạnh vững vàng hơn.

Chính thông qua lao động sáng tạo, tham gia giải quyết những vấn đề thực tiễn, người trí thức trẻ vừa làm giàu thêm tri thức của mình, vừa làm giàu thêm kho tàng tri thức của đất nước, đem những tri thức của mình phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; qua đó tự khẳng định mình, tích luỹ nhiều trải nghiệm thực tế và trưởng thành, lớn mạnh vững vàng hơn.

(3)- Khát vọng cống hiến cho đất nước. Phẩm chất riêng có, làm nên nhân cách nổi trội trong sự dấn thân của trí thức Việt Nam là lòng yêu nước, tinh thần cách mạng, sự trung thành với Đảng, với dân tộc. Được trao truyền những phẩm chất cao đẹp đó, đội ngũ trí thức trẻ hôm nay, với trình độ chuyên môn, tâm huyết và nhận thức sâu sắc về trách nhiệm của mình, cho dù cuộc sống còn đối mặt với nhiều khó khăn, vất vả nhưng đã, đang và sẽ hết lòng, hết sức cống hiến cho dân tộc và đất nước.

Tôi biết rằng, những trí thức trẻ kiều bào, đã định cư ở nước ngoài hay chưa có điều kiện trở về Tổ quốc, dù khát khao khám phá kho tàng kiến thức, mở mang sự hiểu biết ở những chân trời mới, nhưng trong trái tim luôn mang nặng tình yêu quê hương, đất nước, ngày đêm hướng về Tổ quốc; trăn trở, suy tư về những câu hỏi lớn: Làm gì và làm bằng cách nào để đóng góp sức lực và trí tuệ của mình cho đất nước? Tôi xin nói thế này, dù ở đâu các bạn cũng là người Việt Nam, ở đâu các bạn đều có thể cống hiến cho đất nước và dân tộc mình theo rất nhiều phương cách khác nhau. Các bạn hãy luôn nêu cao tinh thần tự hào dân tộc, bằng những hành động cụ thể, thiết thực đóng góp cho đất nước, tiếp tục là những tấm gương tỏa sáng, tạo nên sự lan tỏa mạnh mẽ trong giới trẻ và xã hội, đồng hành cùng dân tộc thực hiện khát vọng phát triển Việt Nam thịnh vượng, hùng cường.

Một câu hỏi có lẽ được nhiều bạn quan tâm là làm thế nào để tạo điều kiện cho trí thức trẻ cống hiến? Phải thừa nhận rằng, trong xã hội hiện nay vẫn còn có hai thái cực: Một là, tuyệt đối hoá, coi bằng cấp là thước đo năng lực làm việc: cứ có bằng cấp cao thì có thể làm bất cứ việc gì và việc gì cũng làm, bất kể chuyên môn của bằng cấp đó ra sao. Hai là, tuyệt đối hóa thâm niên công tác, hoặc đề cao kinh nghiệm, đặc thù của ngành, nghề: không chú trọng học tập, ngại bồi dưỡng kiến thức, coi thường bằng cấp, không làm việc theo năng lực, sở trường. Và theo đó, rất lãng phí tài năng trí thức trẻ.

Công bố quyết định và ra mắt Ban điều hành Mạng lưới Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu giai đoạn 2022-2024.

Thưa các quý vị đại biểu và các bạn

Đảng và Nhà nước ta đã sớm khẳng định quan điểm: đầu tư xây dựng đội ngũ trí thức, trong đó có đội ngũ trí thức trẻ, là đầu tư cho phát triển bền vững; trên cơ sở đó, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện các chủ trương, chính sách đối với đội ngũ trí thức phù hợp với giai đoạn mới, như: đổi mới chính sách đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng, bố trí, trọng dụng trí thức theo hướng bảo đảm sự công bằng về cơ hội, hiệu quả đóng góp và tính chất công việc sáng tạo; xây dựng một số chính sách đặc biệt đối với nhân tài; rà soát, sửa đổi các quy định nhằm khắc phục có hiệu quả tình trạng “chảy máu, lãng phí chất xám”; huy động và đa dạng hóa các nguồn lực đầu tư cho phát triển đội ngũ trí thức, đồng thời khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, bình quân chủ nghĩa; mở rộng môi trường dân chủ, tự do sáng tạo, công bằng trong học thuật và nghiên cứu khoa học, nhất là trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn; đổi mới chính sách tiền lương, cơ chế tổ chức thực hiện các đề tài khoa học, thù lao giảng dạy… phù hợp với cơ chế thị trường, bảo đảm mức sống của người lao động trí óc.

Nhân đây, tôi đề nghị Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiếp tục củng cố, phát huy vai trò của Mạng lưới trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu; chủ động tham mưu đề xuất với Đảng, Nhà nước, cấp ủy chính quyền các cấp về chính sách thu hút, trọng dụng người tài, sử dụng trí thức trẻ, trước mắt là cụ thể hóa và triển khai thật hiệu quả Đề án "Phát hiện, bồi dưỡng và phát huy tài năng trẻ Việt Nam giai đoạn 2022-2030" vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tiếp tục triển khai các chương trình, kế hoạch hành động để các trí thức trẻ đang học tập, sinh sống và làm việc trong và ngoài nước đóng góp có hiệu quả cho công cuộc xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Luôn tự hào về truyền thống của dân tộc, phát huy tinh thần học tập, lao động sáng tạo, ý chí dấn thân lập nghiệp và khát vọng cống hiến của tuổi trẻ, tôi tin tưởng rằng, các bạn trí thức trẻ Việt Nam sẽ thể hiện rất tốt vai trò của mình, xứng đáng với trọng trách, sứ mệnh cao cả và niềm tin của Đảng, Nhà nước và xã hội, đóng góp quan trọng vào công cuộc đổi mới đất nước, tiến bộ xã hội và nâng tầm trí tuệ, vị thế của dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế.

Một lần nữa, xin chúc các đồng chí và toàn thể quý vị đại biểu sức khỏe, hạnh phúc và thành công.

Chúc Diễn đàn của chúng ta thành công tốt đẹp.

Trân trọng cám ơn.

Theo nhandan.vn