Trận đầu lịch sử: Mốc son mở đầu bản hùng ca giữ biển của Hải quân nhân dân Việt Nam

(ABO) Cách đây tròn 61 năm, ngày 2 và 5-8-1964, Hải quân nhân dân Việt Nam phối hợp với các lực lượng vũ trang và quân dân miền Bắc đã lập nên chiến công "trận đầu" - đánh trả quyết liệt, giành thắng lợi vang dội trước tàu chiến và không quân Mỹ. Chiến thắng này mở đầu cho truyền thống "đánh thắng trận đầu" của Hải quân nhân dân Việt Nam, góp phần làm thất bại bước đầu âm mưu leo thang chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ, đồng thời khẳng định ý chí sắt đá của những người lính biển trong việc bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Lực lượng tàu mặt nước Vùng 2 Hải quân huấn luyện trên biển

Ngay từ cuối năm 1963, trước những dấu hiệu gia tăng khiêu khích của Mỹ trên biển, Hội nghị Trung ương 9 (khóa III) đã chỉ rõ nguy cơ Mỹ mở rộng chiến tranh ra miền Bắc và yêu cầu toàn quân, toàn dân phải cảnh giác cao độ. Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng Tham mưu đã chỉ thị các lực lượng chuyển sang trạng thái sẵn sàng chiến đấu; trong đó, Hải quân được xác định là lực lượng trực tiếp bảo vệ vùng biển, cửa ngõ và các căn cứ chiến lược ven bờ.

Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Hải quân tặng Bằng khen cho cán bộ, chiến sĩ có thành tích xuất sắc trong trận chiến đấu ngày 5-8-1964. Ảnh T.L

Trước tình hình đó, Quân chủng Hải quân đã kịp thời chuyển vào trạng thái thời chiến, thành lập Sở chỉ huy tiền phương tại sông Gianh (Quảng Bình), triển khai huấn luyện, cơ động lực lượng và hoàn thiện thế trận sẵn sàng đánh trả. Đêm 31-7-1964, tàu khu trục USS Maddox (thuộc Hạm đội 7 Mỹ) xâm phạm vùng biển Quảng Bình - Thanh Hóa. Ngày 2-8, theo mệnh lệnh của Bộ Tư lệnh Hải quân, Phân đội 3, Tiểu đoàn 135 với 3 tàu phóng lôi (333, 336, 339) đã anh dũng xuất kích, áp sát tấn công buộc tàu Maddox phải tháo chạy khỏi lãnh hải Việt Nam.

Không dừng lại ở đó, Mỹ tiếp tục dựng lên "Sự kiện Vịnh Bắc Bộ" đêm 4-8 như một cái cớ giả tạo nhằm tiến hành chiến dịch không kích miền Bắc. Ngày 5-8-1964, Mỹ huy động hàng chục máy bay hiện đại từ hai biên đội tàu sân bay, bất ngờ tập kích vào các căn cứ Hải quân từ Quảng Bình đến Quảng Ninh. Tuy nhiên, bằng sự hiệp đồng chặt chẽ giữa Hải quân, Phòng không và quân dân các địa phương, ta đã đánh trả quyết liệt, bắn rơi 8 máy bay, bắn bị thương nhiều chiếc khác và bắt sống tên giặc lái Mỹ đầu tiên trên vùng biển, vùng trời miền Bắc.

 

Chiến thắng ngày 2 và 5-8-1964 không chỉ là một chiến công quân sự mà còn là thắng lợi về chính trị và ngoại giao, lật tẩy bản chất hiếu chiến của đế quốc Mỹ trước dư luận quốc tế và nhân dân thế giới. Đó cũng là minh chứng hùng hồn cho tầm nhìn chiến lược của Đảng ta, cho tinh thần "dám đánh - biết đánh - quyết đánh thắng" của Hải quân nhân dân Việt Nam.

 

Đặc biệt, ngày 11-8-1965, nhân dịp kỷ niệm 10 năm Ngày truyền thống của Quân chủng Hải quân, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho cán bộ và chiến sĩ Hải quân chúc mừng và biểu dương thành tích trong xây dựng, chiến đấu và chiến thắng của Hải quân: "Tuy còn non trẻ, nhưng nhờ sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự tin yêu, giúp đỡ của nhân dân, sự cố gắng không ngừng của mình, hải quân ta đã anh dũng chiến đấu, tích cực diệt địch, bắn rơi máy bay và đánh đuổi tàu chiến Mỹ, đoàn kết lập công, bảo vệ nhân dân, bảo vệ vùng trời và vùng biển của Tổ quốc".

Tàu ngầm lớp Kilo 636 hiện đại của Hải quân nhân dân Việt Nam.

Ghi nhận chiến công đặc biệt này, Quân chủng Hải quân được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Nhì; Tiểu đoàn 135 - nay là Hải đội 135, Lữ đoàn 170, Vùng 1 Hải quân - được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Hàng trăm tập thể và cá nhân được tặng thưởng Huân chương Chiến công, Cờ thi đua "Chiến công oanh liệt", tạo nên khí thế thi đua sôi nổi trong toàn quân, toàn dân.

 

Chiến thắng trận đầu năm 1964 là cột mốc khởi đầu cho bản hùng ca oanh liệt trong suốt chặng đường xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Hải quân nhân dân Việt Nam. Phát huy tinh thần đó, trong suốt hơn nửa thế kỷ qua, Hải quân ta không ngừng lớn mạnh, phát triển toàn diện về tổ chức, lực lượng và năng lực tác chiến. Từ thế trận phòng thủ ven bờ ban đầu, đến nay Hải quân đã vươn mình trở thành lực lượng hiện đại, làm nòng cốt trong việc quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo và thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc.

Trực thăng Ka-28 Lữ đoàn 954 Hải quân huấn luyện cất hạ cánh trên tàu.

Hiện nay, Quân chủng Hải quân được xây dựng đồng bộ với 5 thành phần lực lượng chủ yếu: Lực lượng tàu mặt nước, tàu ngầm, không quân Hải quân, pháo binh - tên lửa bờ, Hải quân đánh bộ - đặc công nước. Các lực lượng này ngày càng được tổ chức khoa học, huấn luyện chuyên sâu, làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại; thường xuyên rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng chiến đấu cao, đảm bảo không bị động, bất ngờ từ hướng biển.

Lực lượng đặc công nước huấn luyện tiếp cận mục tiêu.

Dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Hải quân nhân dân Việt Nam tiếp tục đổi mới toàn diện, xây dựng lực lượng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Hệ thống tổ chức được kiện toàn tinh gọn, hiệu quả; thế trận phòng thủ biển đảo được tăng cường vững chắc; hoạt động đối ngoại quốc phòng được triển khai chủ động, linh hoạt; góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, phục vụ sự phát triển của đất nước.

Chiến thắng trận đầu đã trở thành nguồn động lực thiêng liêng để mỗi cán bộ, chiến sĩ Hải quân hôm nay tiếp tục rèn luyện, cống hiến, phát huy truyền thống "Chiến đấu anh dũng, mưu trí sáng tạo, làm chủ vùng biển, quyết chiến quyết thắng", xây dựng Quân chủng Hải quân vững mạnh toàn diện, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa - bằng sức mạnh tổng hợp, với Hải quân nhân dân Việt Nam là lực lượng nòng cốt bảo vệ biển, đảo thân yêu của Tổ quốc.