Về Phú Kiết, thăm mộ người anh hùng dân tộc Âu Dương Lân

Mộ người anh hùng dân tộc Âu Dương Lân tọa lạc ở xã Phú Kiết (Chợ Gạo, Tiền Giang) hiện là một trong những di tích lịch sử cấp tỉnh, là “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ tỉnh nhà.

Phần mộ Âu Dương Lân ở xã Phú Kiết, huyện Chợ Gạo. Ảnh: D.D

Theo quyển Định Tường xưa, Âu Dương Lân sinh trưởng ở vùng Phú Kiết - Tịnh Hà, tỉnh Định Tường (nay là xã Phú Kiết, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang). Cha ông là Âu Dương Xuân, đỗ cử nhân thứ 9 khoa Nhâm Dần (1842). Theo truyền thống gia đình, Âu Dương Lân cố gắng học tập. Khoa thi Hương năm Mậu Ngọ (1858), ông đỗ cử nhân hạng 5, được cử ra làm quan dần trải đến chức tri huyện ở tỉnh nhà.

Năm 1859, thực dân Pháp xâm chiếm Nam Kỳ, với tinh thần yêu nước của kẻ sĩ, với lòng căm thù giặc sâu sắc, ông đã sớm đứng trong hàng ngũ của những người kháng chiến. Ông tham gia phong trào kháng chiến do Võ Duy Dương và Nguyễn Hữu Huân lãnh đạo. Sau khi Nguyễn Hữu Huân bị bắt (năm 1864), Võ Duy Dương hy sinh (năm 1866), Âu Dương Lân về quê nhà nuôi chí quật khởi, chờ đợi thời cơ khởi nghĩa.

Năm 1872, Nguyễn Hữu Huân thoát khỏi nơi giam giữ về Mỹ Tho chiêu mộ nghĩa quân. Âu Dương Lân liền liên lạc với Nguyễn Hữu Huân, cùng xây dựng vững mạnh phong trào khởi nghĩa và tiếp tục kháng chiến tại vùng Định Tường suốt từ năm 1872 đến năm 1874. Ông được giao giữ chức Phó tướng cuộc khởi nghĩa.

Đến giữa năm 1874, do thiếu thốn vũ khí, lương thực, nên lực lượng suy yếu dần. Cũng trong năm 1874, ông cùng nghĩa quân tiến công thành Mỹ Tho và đã thất bại. Rất nhiều người hy sinh và bị bắt, trong nhóm bị bắt có Nguyễn Hữu Huân. Bọn chúng đưa Nguyễn Hữu Huân lên Sài Gòn, rồi sau lại giải về Mỹ Tho giam giữ.

Sau khi giở trò mua chuộc bị thất bại, thực dân Pháp xử tử Nguyễn Hữu Huân ngày 19-5-1875 (15-4 Ất Hợi) tại quê nhà. Mấy tháng sau, Âu Dương Lân cũng bị thực dân Pháp bắt được và đem xử chém bên bờ sông Mỹ Tho, nay thuộc công viên Thủ Khoa Huân, TP. Mỹ Tho.

Ngày 27-5-2010, cùng với lễ kỷ niệm 135 ngày mất của Nguyễn Hữu Huân là lễ khánh thành mộ Âu Dương Lân tại ấp Phú Khương A (Phú Kiết, Chợ Gạo, Tiền Giang) vừa được trùng tu.

Tên tuổi người anh hùng dân tộc Âu Dương Lân và cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Huân sẽ luôn được ghi danh trong trang sử hào hùng chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.

N.H.AN