Xuất khẩu chính ngạch, hướng đi tất yếu cho nông sản sang Trung Quốc

Cần nâng cao chất lượng nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc.

Từ ngày 1/1/2022, xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc sẽ chịu những quy định mới. Chuyển nhanh, chuyển mạnh sang chính ngạch là giải pháp duy nhất giúp nông sản không “tắc đường” khi xuất khẩu sang thị trường này.

Nông sản tắc nghẽn do đâu?

Chọn hướng xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc trong suốt 9 năm qua, Công ty CP Dinh dưỡng hữu cơ Việt Nam (chủ hệ thống siêu thị Nutri Mart) đang xuất khẩu rất nhiều loại nông sản tươi và nông sản chế biến sang thị trường này như trái cây tươi, cà-phê khoai môn, cà-phê sầu riêng… và được thị trường rất ưa chuộng.

Chọn hướng làm bài bản, từ đầu tư vùng nguyên liệu, sản xuất sản phẩm theo đúng nhu cầu thị trường và hướng tới việc mở kênh phân phối để kinh doanh nông sản Việt Nam ngay tại thị trường phía bạn, bà Nguyễn Thị Diễm Hằng, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Công ty CP Dinh dưỡng hữu cơ Việt Nam cho biết: “Nhiều thời điểm, chúng tôi chỉ đưa hàng hóa lên qua cửa khẩu phía bạn là đã không còn để bán”.

So sánh về ưu điểm của thị trường Trung Quốc so với các thị trường khác, bà Diễm Hằng chia sẻ, nếu so với các thị trường khác như EU hay Hoa Kỳ, thì Trung Quốc vẫn là một trong những thị trường thuận lợi nhất cho nông sản Việt Nam. Vì thứ nhất, với địa chỉ gần gũi, nông sản Việt Nam rất dễ dàng để tiếp cận thị trường này. Thứ hai, các tiêu chuẩn của thị trường này vẫn chưa phải là khắt khe nhất. Do đó, doanh nghiệp có nhiều tiềm năng để tiếp cận tốt thị trường.

Công ty CP Dinh dưỡng hữu cơ Việt Nam là một trong những doanh nghiệp đã tìm được hướng đi để chinh phục Trung Quốc - thị trường lớn nhất của nông sản Việt Nam, trong bối cảnh thị trường này đang liên tục đặt ra những yêu cầu khắt khe đối với hàng hóa nhập khẩu.

Ông Tô Ngọc Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á, châu Phi (Bộ Công thương) cho biết, trong 2 năm trở lại đây, dịch bệnh diễn biến phức tạp khiến phía Trung Quốc siết chặt hoạt động nhập khẩu hàng hóa. Đặc biệt, kể từ đầu năm 2021 đến nay, Trung Quốc liên tục thông báo tạm dừng nhập khẩu nông sản từ nhiều cửa khẩu với Việt Nam.

Việc Trung Quốc thông báo tạm dừng thông quan tại một số cửa khẩu biên giới đất liền giữa Việt Nam và Trung Quốc có 2 nguyên nhân chính. Nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất là việc Trung Quốc đang vẫn đang duy trì chính sách “Zero Covid” và họ đang là quốc gia duy nhất tiến hành xét nghiệm virus SARS-CoV-2 trên bao bì các loại nông sản thực phẩm đông lạnh nhập khẩu từ nước ngoài. Khi tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp tại Việt Nam thì các cơ quan chức năng, các cửa khẩu Trung Quốc tăng cường việc kiểm soát hàng hóa các cửa khẩu và họ thông báo với chúng ta là đã phát hiện ra virus SARS-CoV-2 trên bao bì một số loại nông sản của Việt Nam xuất khẩu đi Trung Quốc.

“Với một loại trái cây hay nông sản, nếu phát hiện có virus thì họ sẽ tự động tạm dừng thông quan với mặt hàng đó trong vòng 1 tuần. Lần thứ 2 vẫn phát hiện sẽ tiếp tục tạm dừng 1 tuần và nếu phát hiện đến lần thứ 4 thì họ sẽ tạm dừng trong vòng 1 tháng”, ông Tô Ngọc Sơn thông tin.

Nguyên nhân khách quan là vậy, còn nguyên nhân chủ quan khiến hàng hóa, nông sản ùn tắc tại các cửa khẩu biên giới của chúng ta thời gian qua là có một bộ phận không nhỏ các doanh nghiệp vẫn đang xuất khẩu nông sản qua các cửa khẩu phụ (xuất khẩu theo đường tiểu ngạch).

“Thực tế, thời gian qua, ở các cặp cửa khẩu chính, cửa khẩu quốc tế như Hữu Nghị và nông sản xuất khẩu theo đường chính ngạch thì chưa bao giờ có tình trạng tạm dừng nhập khẩu. Chỉ có nông sản xuất khẩu theo đường tiểu ngạch, qua các cửa khẩu phụ như Tân Thanh, Cốc Nam hay các cặp chợ biên giới thì mới có hiện tượng ùn tắc nông sản”, ông Tô Ngọc Sơn khẳng định.

Theo thông báo từ các cơ quan chức năng từ đầu năm 2022, Trung Quốc sẽ ban hành những quy định mới với nông sản nhập khẩu. Tuy nhiên, ngay thời điểm này, khi những quy định mới chưa có hiệu lực thì việc thông quan nông sản của Việt Nam sang Trung Quốc cũng gặp không ít khó khăn khi phía nước bạn tăng cường kiểm soát dịch bệnh và kiểm hóa 100% lô hàng trái cây.

 Tuy nhiên, với những quy định này, TS Lê Thanh Hòa - Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thông tin, nguyên nhân chính là do hàng hóa của ta vẫn chưa thực sự đáp ứng đầy đủ các quy định từ phía bạn và vẫn còn đâu đó những vấn đề vi phạm về sâu bệnh hại, chế biến hoặc không tuân thủ các quy định về mã số hàng hóa.

 “Việc đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm, mã số vùng trồng rất quan trọng, đặc biệt khi Trung Quốc đã hoàn thiện tất cả những quy định và sắp tới, họ sẽ tập trung, đẩy mạnh vào việc kiểm tra sâu bệnh hại, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên các sản phẩm nhập khẩu. Do vậy, trong thời gian tới, nếu doanh nghiệp hay cơ sở sản xuất, chế biến không tập trung giải quyết  vấn đề về an toàn thực phẩm thì sẽ rất khó khăn để giữ vững thị phần tại Trung Quốc”, TS Lê Thanh Hòa nói.

Thay đổi tư duy khi tiếp cận với thị trường

Hiện nay, mỗi năm, thị trường Trung Quốc nhập khẩu khoảng hơn 160 tỷ USD mặt hàng nông sản. Với kim ngạch xuất khẩu khoảng 10 tỷ USD sang thị trường này, nông sản Việt Nam mới chiếm chưa tới 10% thị phần. Trong khi đó, Việt Nam có vị trí địa lý rất gần gũi. Thay vì  phải mất khoảng 2-3 tuần để đưa 1 lô rau quả đi Mỹ hay EU, doanh nghiệp chỉ cần 24 hoặc 36 tiếng vận tải đường bộ hoặc đường thủy để đưa nông sản cập cảng Trung Quốc.

Vùng nguyên liệu nông sản xuất khẩu cũng cần được đầu tư nâng cao chất lượng hơn nữa.

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đang dành những ưu đãi rất lớn cho nông sản Việt Nam. Đơn cử, Hiệp định khu vực mậu dịch tự do ASEAN Trung Quốc có hiệu lực 15 năm nay đã giúp đã cắt giảm tới 91% thuế quan giữa hai bên. Riêng đối với nông sản thì ngoại trừ 3 mặt hàng hiện nay còn đang nằm trong danh mục nhạy cảm cao là gạo, thuốc lá và cà-phê, những mặt hàng khác đều được hưởng thuế suất bằng 0 khi xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc.

Bên cạnh đó, hiện nay thị trường Trung Quốc đã có những cải cách tiên tiến so với các nước khác trong hoạt động thương mại như tích hợp tất cả cái bộ phận liên quan đến giám sát an toàn thực phẩm, xuất nhập khẩu, kiểm dịch động thực vật vào Tổng cục Hải quan. Như vậy, doanh nghiệp xuất khẩu có thể kiểm tra an toàn thực phẩm rồi thông quan hàng hóa luôn, giảm thời gian chờ đợi. “Điều đó chứng tỏ Trung Quốc đang muốn nhập khẩu nhiều các sản phẩm nông, thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, những quy định của thị trường sẽ ngày càng chặt chẽ và chúng ta buộc phải chấp nhận”, TS Lê Thanh Hòa khẳng định.

Ông Tô Ngọc Sơn chia sẻ, với những doanh nghiệp xuất khẩu sang Trung Quốc nhiều năm, có sự am hiểu thị trường và tầm nhìn thì những thay đổi từ thị trường không mới và để đáp ứng được cũng không phải là việc khó khăn. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn nhiều doanh nghiệp quen “ăn xổi”, quen giao thương theo đường tiểu ngạch, cứ khi nào có một chút hàng hóa lại kéo lên cửa khẩu phụ và thậm chí đưa hàng lên đó rồi mới tìm bạn hàng. Đó hoàn toàn không phải là thương mại quốc tế!

“Chắc chắn chỉ 3-5 năm nữa thôi, Trung Quốc sẽ đưa hoạt động thương mại biên mậu theo đường tiểu ngạch về đúng bản chất của nó là “trao đổi cư dân biên giới”, nhằm mục đích cải thiện đời sống người dân hai bên. Nếu doanh nghiệp coi thị trường Trung Quốc giống như thị trường Nhật Bản hay EU và có cách tiếp cận, tầm nhìn cũng như cách xử lý khác thì mọi việc sẽ đơn giản. Còn nếu doanh nghiệp vẫn giữ kinh nghiệm, nhận thức và tiếp cận thị trường với một con mắt của 10-20 năm trước thì chắc chắn là sẽ để mất đi một thị trường cả thế giới thèm khát dù có vị trí địa lý gần gũi, nhu cầu hàng hóa ở mức khổng lồ”, ông Tô Ngọc Sơn khẳng định.

(Theo nhandan.vn)