BÀI 1: Có mai một các thương hiệu đặc sản?

Dù có nhiều sản phẩm được công nhận nhãn hiệu cộng đồng (NHCĐ), nhưng thời gian qua, nhiều nhãn hiệu chưa phát huy được hiệu quả. Để góp phần tăng sức cạnh tranh, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm chủ lực trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, khai thác hiệu quả các NHCĐ đang là vấn đề đặt ra. Nhiều sản phẩm chủ lực của tỉnh được công nhận NHCĐ trong sự hưởng ứng và phấn khởi của người dân địa phương, nhưng kết quả khai thác lại không như kỳ vọng.

Có thể nhận thấy, thời gian qua, nhiều NHCĐ ở tỉnh Tiền Giang được công nhận là những sản phẩm chủ lực của địa phương, mang nét đặc trưng riêng mà khó nơi nào có được. Chính điều này đã góp phần tạo sức hút cho các sản phẩm này.

ĐA DẠNG NHÃN HIỆU TẬP THỂ

Theo đánh giá của Sở Khoa học và Công nghệ (KH-CN) tỉnh Tiền Giang, tính đến tháng 12-2021, toàn tỉnh có 25 NHCĐ được xác lập và bảo hộ gồm: 2 chỉ dẫn địa lý (xoài cát Hòa Lộc, vú sữa Vĩnh Kim), 3 nhãn hiệu chứng nhận (rau an toàn Gò Công, nghêu Gò Công, mai chiếu thủy nu Gò Công), 20 nhãn hiệu tập thể (sơ ri Gò Công, bưởi lông Cổ Cò, thanh long Chợ Gạo, sầu riêng Ngũ Hiệp, nếp bè Chợ Gạo, dứa (khóm) Tân Lập, gạo an toàn Mỹ Thành Nam, mắm tôm chà Gò Công, hủ tiếu Mỹ Tho, chăn nuôi - thủy sản Gò Công, rau an toàn Thân Cửu Nghĩa, sa pô Mặc Bắc Kim Sơn, mộc - tủ thờ truyền thống Gò Công, ca cao Tiền Giang, chôm chôm Tân Phong, nhãn Nhị Quý, yến sào Gò Công, mãng cầu Xiêm Tân Phú Đông, sầu riêng Cai Lậy, sả Tân Phú Đông). Ở khía cạnh khác, đến tháng 12-2021, trên địa bàn tỉnh có 1.700 nhãn hiệu thông thường đã được cấp văn bằng bảo hộ.

Trái cây đặc sản vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim dần bị mai một. Ảnh: THIỆN THÀNH

Phân tích của Sở KH-CN tỉnh Tiền Giang cho thấy, việc xây dựng và bảo hộ các sản phẩm chủ lực, đặc sản ở tỉnh thời gian qua bước đầu cũng để lại một số dấu ấn. Điểm nhấn trước hết là hạn chế tình hình hàng giả, hàng nhái, sản phẩm được chỉ dẫn bởi các dấu hiệu về khu vực địa lý. Người tiêu dùng sẽ yên tâm sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực địa lý.

Việc được công nhận nhãn hiệu tập thể (NHTT) giúp khai thác tiềm năng vốn có của những sản phẩm đặc sản địa phương, không chỉ có giá trị gia tăng từ việc bán trực tiếp sản phẩm, mà còn là lợi ích từ quảng bá hình ảnh của địa phương thu hút sự quan tâm của bạn bè trong và ngoài nước, đặc biệt là phát triển du lịch.

Bên cạnh những thuận lợi trên, việc công nhận NHTT giúp nhà sản xuất duy trì được lượng khách hàng truyền thống, thu hút khách hàng tiềm năng. Từ đó, tăng doanh số và lợi nhuận, đưa sản phẩm thâm nhập thị trường thuận lợi và mở rộng thị trường xuất khẩu, như: Hợp tác xã (HTX) Chăn nuôi - Thủy sản Gò Công sử dụng NHTT chăn nuôi - thủy sản trong kinh doanh gà thịt cung cấp trong siêu thị, cửa hàng tiện lợi, được công nhận sản phẩm OCCOP đạt 4 sao; Công ty TNHH Sản xuất chế biến nông thủy sản xuất khẩu Thuận Phong là thành viên Tổ hợp tác Hủ tiếu Mỹ Tho đã sử dụng NHTT hủ tiếu Mỹ Tho kết hợp với nhãn hiệu của công ty cung cấp hủ tiếu ở thị trường nội địa và xuất khẩu sang thị trường nước ngoài như: Mỹ, Canada, Úc, Nhật Bản…

CHƯA XỨNG VỚI TIỀM NĂNG

Trên thực tế, dù có nhiều sản phẩm được công nhận NHCĐ, nhưng việc khai thác và phát triển các nhãn hiệu này chưa phát huy hiệu quả. Tại huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang, sầu riêng là loại trái cây đặc sản và đã tạo được thương hiệu trên thị trường. Hiện nay, trái sầu riêng tại địa phương đã được công nhận 2 NHTT gồm: Sầu riêng Ngũ Hiệp, sầu riêng Cai Lậy. Điều này càng thêm khẳng định vị thế của trái sầu riêng vùng đất Cai Lậy trên thị trường. Tuy nhiên, trái với những kỳ vọng, việc khai thác các NHTT này thời gian qua chưa phát huy hiệu quả.

Theo Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cai Lậy Trần Lý Ngự Bình, dù NHTT đã được cấp cho trái sầu riêng, nhưng mấy năm nay chỉ mới thực hiện được bước chuẩn bị đầu vào, chứ chưa khai thác được, từ đó chưa phát huy được hiệu quả rõ rệt đúng như kỳ vọng. Nguyên nhân là do áp lực từ bên ngoài quá lớn. Sầu riêng từ các tỉnh miền Đông đưa về huyện không thể kiểm soát được nên gặp khó khăn trong khai thác NHTT. “Có hiện tượng sầu riêng từ các tỉnh miền Đông chở về địa phương trộn với sầu riêng trên địa bàn huyện để lấy nhãn hiệu” - đồng chí Trần Lý Ngự Bình cho biết thêm.

NHTT sầu riêng Cai Lậy chưa phát huy hiệu quả.

Còn tại huyện Châu Thành, vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim là loại trái đặc sản của địa phương và đã được xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ. Tuy nhiên, cũng như nhiều NHTT ở tỉnh, thời gian qua, việc khai thác nhãn hiệu vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim  chưa đúng như kỳ vọng.

Theo Chủ tịch UBND huyện Châu Thành Huỳnh Văn Bé Hai, hiện diện tích vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim trên địa bàn huyện chỉ còn khoảng 50 - 60 ha. Thời gian qua, tỉnh triển khai Đề án Khôi phục cây vú sữa Lò Rèn nhưng chưa mang lại hiệu quả dù lãnh đạo tỉnh và huyện rất tâm huyết. Thực tế cho thấy, với chính sách hỗ trợ chưa thỏa đáng, không thực hiện được nên người dân đã chuyển sang cây trồng khác. Hiện nay, tại TP. Cần Thơ, cây vú sữa rất nhiều, sau khi thu hoạch người dân chở về Vĩnh Kim lấy thương hiệu vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim để đóng gói và xuất đi.

Tương tự, tại huyện Cái Bè, xoài cát Hòa Lộc, một trong những loại trái cây đặc sản của tỉnh, được người dân trong và ngoài nước biết đến. Theo ông Nguyễn Văn Thực, Giám đốc HTX Hòa Lộc (xã Hòa Hưng, huyện Cái Bè), hiện HTX có trên 20 ha xoài được chứng nhận VietGAP. Năm 2009, HTX Hòa Lộc đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN) cấp chứng nhận bảo hộ độc quyền cho sản phẩm xoài cát Hòa Lộc. Đây là nền tảng để sản phẩm của HTX được quảng bá rộng rãi, bảo vệ tính đặc trưng cũng như nâng cao giá trị trên thị trường trong nước và quốc tế. Khi xuất bán, HTX đều dán nhãn xoài cát Hòa Lộc lên sản phẩm để nhận diện thương hiệu.

Tuy nhiên, theo ông Thực, hiện việc khai thác thương hiệu xoài cát Hòa Lộc chưa phát huy hiệu quả như kỳ vọng. “Nguyên nhân chủ yếu là do khách hàng. Một số người dân chưa quan tâm nhiều đến nhãn hiệu, chỗ nào rẻ thì mua. Trên thị trường, có nhiều nơi sử dụng nhãn hiệu xoài cát Hòa Lộc dù không sở hữu” - ông Thực cho biết thêm.

ANH PHƯƠNG - TRỌNG ĐẠT

(còn tiếp)