Nghiên cứu nâng cao giá trị gia tăng của cây khóm

Nhằm nâng cao giá trị cây khóm, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp khóm Tân Phước BMF (xã Hưng Thạnh, huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang) đã thực hiện các nghiên cứu giúp nông dân phòng trừ bệnh hại và áp dụng công nghệ mới vào sản xuất để gia tăng giá trị của trái khóm.

XÂY DỰNG LIỆU TRÌNH TRỊ BỆNH HIỆU QUẢ

Huyện Tân Phước là vùng đất trũng phèn nên hiện chỉ có khóm và khoai mỡ là 2 loại cây trồng phù hợp nhất. Tuy nhiên, quy trình canh tác 2 loại cây trồng nói trên còn theo tập quán cũ nên hiệu suất sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật còn hạn chế.

HTX đã nghiên cứu và sản xuất nhiều sản phẩm có giá trị gia tăng trên khóm.

Điều này gây ra tình trạng lãng phí và ô nhiễm môi trường. Cây khóm giống do nông dân tự để lại từ các vụ trước hoặc mua từ nguồn trôi nổi trên thị trường nên chất lượng không đồng đều.

Tình trạng thoái hóa giống xảy ra ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng cây trồng. Mặt khác, trái khóm sản xuất ra bán cho thương lái với giá bấp bênh và áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất chưa cao.

Nhận thấy những điều còn hạn chế đó, anh Nguyễn Tiến Đạt, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc HTX Nông nghiệp khóm Tân Phước BMF đã cùng với các đối tác thành lập HTX vào cuối năm 2023. Hiện HTX có 9 thành viên, có trình độ cao về nông nghiệp. HTX có nguồn nhân lực đa phần là trẻ, năng động và được đào tạo bài bản cùng mong muốn cống hiến và làm giàu cho bản thân, địa phương.

Mục tiêu chính của HTX là phát triển cây khóm Tân Phước. Do đó, từ những ngày đầu thành lập, HTX đã khảo sát và nghiên cứu để cây khóm phát triển tốt và đạt năng suất cao, giúp nông dân tối đa lợi nhuận. Qua quá trình khảo sát, HTX ghi nhận tình trạng bệnh đỏ đầu lá trên cây khóm. Với bệnh này, nông dân thường phun thuốc trị rệp sáp và vi khuẩn wilt theo khuyến cáo cũng như hướng dẫn của ngành Nông nghiệp.

Tuy nhiên, qua khảo sát, HTX phát hiện ra bệnh đỏ đầu lá trên cây khóm không chỉ do rệp sáp và vi khuẩn gây ra. Do đó, nhiều diện tích khóm dù đã thực hiện đúng quy trình xử lý bệnh hại của ngành Nông nghiệp, nhưng vẫn không cải thiện gây ảnh hưởng đến mùa vụ của nông dân.

Qua khảo sát, việc cây khóm bị đỏ đầu lá do vi khuẩn wilt chỉ chiếm 1%. Các nguyên nhân gây bệnh khác là do thổ nhưỡng, cây giống và tuyến trùng. Từ đó, HTX đã xây dựng liệu trình cho nông dân giải quyết vấn đề về bệnh đỏ đầu lá.

Anh Nguyễn Tiến Đạt cho biết: “Qua thăm đồng, HTX đã xác định được các nguyên nhân gây bệnh đỏ đầu lá trên cây khóm. Trên cơ sở đó, HTX với các thành viên có kiến thức về nông nghiệp và kinh nghiệm đã xây dựng các liệu trình điều trị theo từng nguyên nhân cụ thể. Qua đó, giúp nông dân khắc phục bệnh hại”.

Ruộng khóm 1 ha của anh Huỳnh Thanh Tiền (ấp Hưng Điền, xã Hưng Thạnh, huyện Tân Phước) trước đây bị bệnh đỏ đầu lá. Anh Tiền đã trị bệnh bằng hình thức phỏng đoán theo kinh nghiệm và cho rằng cây bị rệp sáp, nhiễm vi khuẩn wilt. Tuy nhiên, sau khi sử dụng thuốc phòng trị, tình hình cây khóm vẫn không cải thiện. Do đó, anh Tiền đã nhờ sự hỗ trợ của HTX để xác định nguyên nhân gây bệnh để có giải phát phòng trị hiệu quả.

Anh Tiền cho biết: “Qua khảo sát, HTX phát hiện ruộng khóm của tôi bị đỏ đầu lá không phải do vi khuẩn wilt mà là do tuyến trùng. Qua đó, HTX đã thường xuyên đến thăm ruộng và cung cấp thuốc điều trị. Sau khoảng 30 - 40 ngày, ruộng khóm của tôi có chuyển biến rõ rệt. Sau khi sử dụng thuốc điều trị, lá khóm phẳng ra no nước.

Điểm dễ nhận biết nhất là đọt khóm xanh trở lại và không bị đỏ”. Ngoài trị bệnh đỏ đầu lá, HTX cũng nghiên cứu thử nghiệm thành công quy trình giảm nứt và nốt ruồi trên cây khóm. HTX từ lúc thành lập đến nay đã hỗ trợ trên 20 hộ nông dân điều trị khóm bị đỏ đầu lá với tổng diện tích hơn 20 ha.

ỨNG DỤNG KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀO SẢN XUẤT

Trong quá trình hoạt động, HTX đã mạnh dạn nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. Theo đó, HTX còn liên kết với Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh để tiếp cận các tiến bộ khoa học - kỹ thuật mới trong sản xuất nông nghiệp. HTX bước đầu tiếp cận được các kênh đầu tư quốc tế để có kinh phí nghiên cứu cải tiến quy trình canh tác. Từ đó tiến tới sản xuất ra sản phẩm sạch đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

HTX đã giúp nhiều nông dân trong khu vực trị bệnh đỏ đầu lá trên cây khóm.

Hiện tại, HTX đã nghiên cứu thành công quy trình tăng năng suất cho cây bằng cách tăng số mắc trên trái khóm lên khoảng 25% so với đối chứng. Điều này giúp người dân trồng khóm tăng hiệu quả kinh tế. HTX còn nghiên cứu phát triển các sản phẩm chế biến từ khóm loại 3, 4 để nâng cao giá trị gia tăng. Theo đó, HTX đã nghiên cứu và sản xuất nhiều sản phẩm có giá trị gia tăng như: Chiết tách enzym Bromelain ứng dụng trong nấu nướng giúp đồ ăn nhanh mềm, nước ép khóm với tảo xoắn có hàm lượng dinh dưỡng cao, ruột khóm, nước sốt khóm để làm món kho, chiết xuất mùi từ quả khóm để sản xuất sáp thơm.

Hiện HTX đang xây dựng cây đầu dòng giống khóm Queen. Theo đó, HTX đang thiết lập đời F0 với 49 cây khóm Queen dự kiến 1,5 năm nữa sẽ hoàn thiện để xin chứng nhận cây khóm đầu dòng. Ngoài ra, HTX cũng phối hợp với các chuyên gia và cơ quan thực hiện các đề tài khoa học tập trung vào sản xuất và bảo quản trái khóm sau thu hoạch. Đề tài nghiên cứu bảo quản khóm MD2 và tiểu phần khóm Queen đang được HTX phối hợp với Trường Đại học Quốc tế thực hiện.

Đề tài khi hoàn thành sẽ cung cấp giải pháp công nghệ mới bảo quản bằng khí giúp kéo dài thời gian bảo quản trái khóm MD2 khoảng 40 - 45 ngày và kỳ vọng có thể đạt 60 ngày; còn đối với trái khóm Queen có thể đạt 30 ngày khi áp dụng công nghệ mới này.

Anh Nguyễn Tiến Đạt cho biết: “Các nghiên cứu của HTX thực hiện hướng tới nghiên cứu ứng dụng chứ không phải nghiên cứu cơ bản. Các nghiên cứu hướng đến mục tiêu khi hoàn thành có thể sử dụng để nâng cao giá trị của trái khóm. Sắp tới, HTX sẽ đề xuất các cơ quan chức năng hỗ trợ thực hiện các đề tài mới.

Trong đó, có đề tài sử dụng máy bay không người lái có hệ thống hỗ trợ ghi nhận nhật ký canh tác và định vị. Máy bay không người lái này còn được tích hợp công nghệ AI hỗ trợ HTX, nông dân thăm đồng và ghi nhận bệnh hại trên cây khóm. Cùng với đó, HTX đang phối hợp Công ty Thành Vạn Phúc để xây dựng kế hoạch đảm bảo đầu ra cho trái khóm của nông dân”.

C. THẮNG - A.T