Phân biệt giữa bệnh tay chân miệng và đậu mùa khỉ

(ABO) Chị Lê Thị V., 38 tuổi nhà ở xã Tân Long, TP. Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, thấy con trai bị sốt ba ngày và nổi mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân. Chị đọc báo thấy hiện nay xuất hiện bệnh đậu mùa khỉ, sợ bé mắc bệnh này nên vội đưa bé đi khám bác sĩ. Bác sĩ trấn an: “Bé bị bệnh tay chân miệng nhẹ, các mụn nước này không phải là mụn nước đậu mùa khỉ”.

Làm sao phân biệt mụn nước lòng bàn tay, bàn chân là do bệnh tay chân miệng hay đậu mùa khỉ? Về mặt chuyên môn, các mụn nước này hoàn toàn khác nhau.

Mụn nước của bệnh tay chân miệng là nổi mụn nước đầu tiên ở niêm mạc miệng, bao gồm mặt trong má, lợi, lưỡi, các mụn nước dập vỡ rất nhanh tạo ra những vết loét đau rát, khiến trẻ khó ăn uống. Sau đó sẽ xuất hiện các nốt ban đỏ trên da, rồi tiến triển thành các mụn nước mờ đục hình bầu dục và mọc ở những vị trí đặc biệt như lòng bàn tay, lòng bàn chân, khuỷu tay, đầu gối, mông. Ở da, các vết phỏng nước không ngứa, chạm vào không đau.

Mụn nước bệnh đậu mùa khỉ xuất hiện từ một đến ba ngày sau khi bị sốt. Các tổn thương đầu tiên xuất hiện các vết đỏ trên lưỡi và trong miệng. Sau đó là phát ban dát phẳng xuất hiện trên da, bắt đầu trên mặt và lan đến cánh tay, chân và lan đến bàn tay, bàn chân, bao gồm lòng bàn tay và lòng bàn chân. Phát ban dát phẳng thường gặp ở tất cả các bộ phận của cơ thể trong vòng 24 giờ, tập trung nhiều nhất ở mặt, cánh tay và chân, các nốt ban trên toàn thân cùng tuổi với nhau.

Đến ngày thứ ba của phát ban, các tổn thương đã tiến triển từ dát phẳng sẽ thành dát sần, gồ lên mặt da. Đến ngày thứ tư, thứ năm, các tổn thương biến thành mụn nước chứa đầy chất lỏng trong suốt. Đến ngày thứ sáu, thứ bảy, những mục này trở thành mủ, chứa chất lỏng mờ đục, thường tròn và chắc khi ấn vào. Tổn thương lõm ở giữa.

Các mụn mủ sẽ tồn tại trong khoảng 5 đến 7 ngày trước khi bắt đầu vỡ ra thành vảy. Sau khi vảy rơi ra, tại đó hình thành sẹo rỗ vì tổn thương có thể sâu dưới lớp tăng trưởng của da. Một khi tất cả các vảy đã rơi ra khỏi một người không còn lây nhiễm. Sự khác biệt chính giữa các triệu chứng của bệnh đậu mùa trước đây ở người và bệnh đậu mùa khỉ là bệnh đậu mùa khỉ làm cho các hạch bạch huyết sưng lên trong khi bệnh đậu mùa thì không có sưng hạch bạch huyết.

Bệnh đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ động vật hoang dã đã mắc bệnh sang người bởi dịch cơ thể của chúng, bao gồm các giọt nước bọt đường hô hấp hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ vết thương của động vật, khi ăn uống, chế biến thịt động vật hoang dã. Sự lây truyền từ người sang người hiếm xảy ra, chủ yếu qua các giọt đường hô hấp lớn khi tiếp xúc mặt đối mặt kéo dài. Lây truyền trong bệnh viện cũng đã được ghi nhận. Hầu hết bệnh nhân là trẻ em. Ở châu Phi, tỷ lệ tử vong dao động từ 4 đến 22%.

Phòng ngừa đậu mùa khỉ chủ yếu là vệ sinh cá nhân, chống lây nhiễm qua đường hô hấp và tiêm ngừa.

Hiện nay ở nước ta chưa có bệnh đậu mùa khỉ, các đơn vị chức năng trong nước vẫn đang giám sát chặt chẽ căn bệnh này để ngăn ngừa dịch bệnh xâm nhập; đồng thời, phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới kịp thời cập nhật các thông tin về căn bệnh và các biện pháp ứng phó.

BS NGUYỄN THÀNH ÚC