3 lý do đột tử khi chạy bộ và cách phòng tránh

(ABO) Một học sinh lớp 12A1 của Trường THPT Phù Cát 3 (xã Cát Hưng, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định), thành viên trong đội năng khiếu thể dục thể thao của trường về môn chạy đã tử vong trong lúc thi chạy 200 m do nhà trường tổ chức vào ngày 27-11.

Vì sao một học sinh trẻ, khỏe, nằm trong đội năng khiếu thể dục thể thao lại bị đột tử khi chạy bộ? Làm cách nào để phòng tránh rủi ro này?

Có 3 lý do đột tử khi chạy bộ:

1. Bệnh tim: Khi ai đó đột ngột qua đời trong một sự kiện thể thao, đặc biệt là ở thanh thiếu niên và những người ở độ tuổi 20 và 30 - nguyên nhân phổ biến nhất là bệnh tim. Trong đó, có bệnh cơ tim tắc nghẽn phì đại.

Đây là một bất thường di truyền của các protein tạo ra các tế bào cơ tim. Tim trở nên dày bất thường ở một vùng và khi tim bơm máu, nó gặp khó khăn khi đẩy máu qua điểm dày đó. Người ta thấy ở một khu vực của cơ tim tự nhiên xảy ra sự dày lên gấp hai, ba lần so với bình thường, nhất là ở thành của một buồng tim tâm thất trái và đặc biệt là ở vách ngăn cách hai buồng tâm thất.

Rối loạn tim này, chỉ bắt đầu biểu hiện vào khoảng thời gian dậy thì ở trẻ trai và trẻ gái, vì vậy không thể phát hiện ra khi mới sinh. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khi chạy bộ, cơ tim không đủ máu nuôi, vì mạch máu bị kẹt lại vùng cơ tim dày, khiến cơ tim bị thiếu máu và tổn thương dẫn đến nhồi máu cơ tim. Ngoài ra còn có các bệnh lý về tim chưa được chẩn đoán hoặc tiềm ẩn.

2. Do thời tiết:

Sự khắc nghiệt về nhiệt độ, độ ẩm khiến cơ thể dễ bị rối loạn thần kinh và rối loạn điện giải. Thời tiết lạnh làm các động mạch bị co thắt bất thường, huyết áp tăng đột ngột, vận động viên có thể bị tai biến đứt mạch máu não. Vận động quá lâu trong thời tiết quá nóng sẽ khiến cơ thể bị mất nước và muối, trong đó có canxi và kali. Chúng đóng vai trò then chốt trong hoạt động của tế bào thần kinh và cơ bắp, đặc biệt là tế bào cơ tim.

Hạ kali, tim đập nhanh, hạ huyết áp, yếu liệt, co giật và nặng sẽ tử vong. Nhiệt độ và độ ẩm từ lâu đã là những kẻ giết người thầm lặng không chỉ ở vận động viên mà còn xảy ra cho tất cả mọi người.

 3. Do tích tụ axit lactic trong quá trình chạy

Thường xảy ra ở giai đoạn gần về đích. Trong quá trình vận động, chúng ta phải tăng nhịp thở để cung cấp đủ oxy đến cơ bắp. Nếu chúng ta vận động liên tục, cơ thể sẽ không đủ oxy để cơ bắp hoạt động. Do thiếu oxy, cơ bắp sẽ sử dụng glucose dự trữ từ các tế bào để cung cấp năng lượng, nhưng con đường sử dụng năng lượng không có oxy này sẽ tạo ra các sản phẩm thoái hóa không tốt, đó chính là axit lactic. Axit lactic tích tụ càng nhiều sẽ gây ra cảm giác nóng rát, nhức mỏi cơ, co rút cơ, vọp bẻ. Axit lactic còn ức chế thần kinh tim, nó làm cho nhịp tim chậm lại và có thể gây ngưng tim.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sự pha trộn giữa nhiệt, độ ẩm và bệnh tim (có hay tiềm ẩn) là một sự kết hợp gây chết người có thể trở nên trầm trọng hơn khi vận động viên có chế độ ăn uống không lành mạnh hoặc một chương trình tập luyện không khoa học.

Làm cách nào ngăn ngừa đột tử trong khi chạy bộ?

Lắng nghe cơ thể của mình: Nếu thấy thỉnh thoảng đau ngực, khó thở, chóng mặt, nóng rát, khó chịu ở phần trên của ngực, cần lập tức ngừng tập luyện, ngừng cuộc đua, không được cố gắng quá sức, mà phải đi kiểm tra sức khỏe ngay.

Tìm hiểu tiền sử sức khỏe gia đình của mình: Nếu biết bất kỳ trường hợp đột tử do tim trong gia đình, hãy cho bác sĩ biết và kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Trước khi hoạt động thể dục thể thao phải khởi động thật kỹ.

Ăn uống đầy đủ, tránh mất nước, điện giải trong quá trình tập luyện và thi đấu.

        BS. NGUYỄN THÀNH ÚC