Nhiều tác nhân gây bệnh hô hấp hiện nay
(ABO) Tỷ lệ nhiễm cúm và vi rút hợp bào hô hấp (RSV) gia tăng vào mùa thu đông, trong khi Covid-19 vẫn là một mối đe dọa cho cộng đồng. Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ khuyến cáo biện pháp phòng bệnh hô hấp do vi rút đang lây lan hiện nay.
Cúm và RSV, những loại vi rút đáng lo ngại
Cúm là một bệnh hô hấp truyền nhiễm theo mùa do vi rút cúm gây ra và thay đổi hằng năm. Đối với hầu hết mọi người, cúm gây ra bệnh nhẹ khó chịu, nhưng ở những nhóm dễ bị tổn thương có thể dẫn đến bệnh nặng, phải nhập viện và tử vong.
Trên toàn cầu, hằng năm có từ 3 - 5 triệu người mắc bệnh cúm nặng và khoảng 650.000 người chết vì căn bệnh này. Nhiễm cúm có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim và tuần hoàn như đau tim và đột quỵ.
Đây là lý do tại sao việc tiêm vắc xin cúm hằng năm là điều quan trọng. Những người có nguy cơ mắc bệnh nặng là người già, phụ nữ mang thai, người có bệnh lý tiềm ẩn như bệnh tim hoặc phổi và trẻ em dưới 5 tuổi. Nhân viên y tế có nguy cơ lây nhiễm cao hơn do tính chất công việc của họ.
RSV là một loại vi rút theo mùa thường gây ra các triệu chứng giống cảm lạnh nhẹ nhưng có thể nguy hiểm cho trẻ nhỏ và người lớn tuổi. Đỉnh điểm của bệnh trong thời gian từ tháng 10 đến tháng 4 và là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Các triệu chứng thường gặp của RSV bao gồm sổ mũi, chán ăn, ho, hắt hơi, sốt và thở khò khè. Hầu hết các trường hợp nhiễm RSV đều tự khỏi sau 1 hoặc 2 tuần, nhưng RSV cũng có thể gây nhiễm trùng nặng hơn như viêm tiểu phế quản và viêm phổi.
Cập nhật về biến thể BA.2.86 của SARS CoV-2
Một biến thể mới của SARS-CoV-2 có tên BA.2.86 đã được phát hiện ở Đan Mạch và Israel. Biến thể này đáng chú ý vì có nhiều khác biệt về di truyền so với các phiên bản trước của SARS-CoV-2. Tuy nhiên, gần như tất cả các biến thể SARS-CoV-2 hiện đang lưu hành ở Hoa Kỳ đều có liên quan chặt chẽ với biến thể được sử dụng cho vắc xin Covid-19 cập nhật 2023 - 2024. Điều này có nghĩa là các loại vắc xin cập nhật sẽ có tác dụng tốt với các biến thể hiện đang lưu hành và tiếp tục là cách tốt nhất để bảo vệ mọi người khỏi căn bệnh nghiêm trọng.
Tiêm vắc xin bảo vệ nhóm dân cư dễ bị tổn thương và cộng đồng
WHO, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ khuyến khích những nhóm dân cư dễ bị tổn thương tiêm vắc xin phòng bệnh cúm và Covid-19 cập nhật trong mùa thu đông này, bao gồm:
Người già, phụ nữ mang thai và những người có bệnh lý tiềm ẩn có nguy cơ mắc bệnh nặng cao hơn do cả cúm và Covid-19. Các nhân viên y tế tuyến đầu cũng có nguy cơ mắc bệnh cúm và Covid-19, là một trong những người đầu tiên cần được tiêm vắc xin, điều này cũng giúp bảo vệ bệnh nhân của họ.
Khuyến nghị tiêm phòng cúm cho trẻ dưới 5 tuổi vì chúng có nguy cơ mắc bệnh nặng hoặc biến chứng cao hơn. Cho dù đó là Covid-19 hay cúm, vắc xin vẫn là cách tốt nhất để chống lại những căn bệnh này bằng cách ngăn ngừa bệnh nặng hoặc tử vong. Nhiều quốc gia đang hoặc sẽ khuyến khích những nhóm dân cư dễ bị tổn thương tiêm cả vắc xin cúm và vắc xin tăng cường Covid-19 trong một lần duy nhất hoặc trong cùng một khoản thời gian.
Vắc xin RSV
Việc phát triển vắc xin RSV đã được tiến hành trong nhiều thập kỷ. WHO, phối hợp với các cơ quan quốc tế và phòng thí nghiệm chuyên môn khác, đã và đang xây dựng hướng dẫn để thúc đẩy nghiên cứu, phát triển vắc xin và kháng thể đơn dòng. WHO cũng đã hỗ trợ giám sát RSV.
Kể từ tháng 5-2023, 2 loại vắc xin RSV đã được cấp phép hoặc khuyến nghị cấp phép tại Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu để tiêm chủng cho người lớn từ 60 tuổi trở lên và phụ nữ mang thai (tiêm chủng thụ động cho trẻ từ 0 đến 6 tháng tuổi). Một kháng thể đơn dòng tác dụng kéo dài dành cho trẻ sơ sinh cũng đã được phê duyệt ở một số nước có thu nhập cao.
Khả năng sẵn có của các loại vắc xin và kháng thể đơn dòng này ở các quốc gia trong tương lai gần sẽ phụ thuộc vào khuyến nghị của cơ quan quản lý quốc gia và nhóm cố vấn kỹ thuật tiêm chủng quốc gia, cũng như năng lực sản xuất, giá cả sản phẩm và phân phối.
Ngoài việc tiêm chủng, mọi người cần tự bảo vệ khỏi vi rút đường hô hấp và giảm sự lây truyền của chúng. Điều quan trọng là mọi người phải đánh giá rủi ro của mình ở mỗi bước và duy trì các biện pháp vào thời điểm và vị trí quan trọng nhất như một phần thói quen hằng ngày, bao gồm: Ở nhà nếu không khỏe; rửa tay thường xuyên; che miệng khi ho và hắt hơi bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay, sau đó rửa hoặc vệ sinh tay; đưa không khí trong lành vào nhà bằng cách mở cửa sổ hoặc cửa ra vào bất cứ khi nào có thể; đeo khẩu trang ở nơi đông người, kín hoặc kém thông thoáng.
BS LÊ ĐĂNG NGẠN
(Cập nhật tài iệu của WHO và CDC)