Để người cao tuổi sống vui, sống khỏe

Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam tăng nhanh, từ 65,5 tuổi năm 1993 lên 74,5 tuổi năm 2023, cao hơn nhiều quốc gia có cùng mức thu nhập bình quân đầu người. Với tuổi thọ trung bình ở mức 76 tuổi, Tiền Giang là 1 trong những tỉnh dẫn đầu cả nước về tuổi thọ của người dân.

Mục tiêu sống thọ đã đạt ở mức cao nhưng trên thực tế người cao tuổi (NCT) của nước ta chưa thật sự sống khỏe. Do đó, vấn đề chăm sóc sức khỏe NCT trong xu thế già hóa dân số hiện nay là vô cùng quan trọng.

NCT VẪN CHƯA SỐNG KHỎE

Nước ta là một trong những quốc gia già hóa với tốc độ nhanh nhất trên thế giới. Tại Tiền Giang, dân số bước vào giai đoạn già hóa từ năm 2011, khi NCT từ 60 tuổi trở lên chiếm tỷ lệ 10% trong tổng số dân, tỷ lệ này tiếp tục tăng trong những năm gần đây.

Thực hiện Đề án Chăm sóc sức khỏe NCT, nhiều địa phương đã làm tốt công tác khám sức khỏe định kỳ và lập hồ sơ theo dõi sức khỏe NCT.

Số liệu từ Tổng cục Dân số Việt Nam, trong 50 năm qua, cơ cấu dân số nước ta đã có những chuyển biến rõ rệt nhờ tuổi thọ trung bình được cải thiện (năm 1960 là 44,4 tuổi, đến năm 2014 là 73,2 tuổi); đồng thời, tỷ lệ sinh đã giảm đáng kể từ 7 con xuống còn 2,09 con/phụ nữ.

Trong giai đoạn 1979 - 2015, dân số tăng từ 53,7 triệu lên 91,5 triệu người; đồng thời, số NCT cũng đã tăng từ dưới 4 triệu (6,9% dân số) lên 10,35 triệu người (11,3% dân số).

Kể từ cuối năm 2011, số người từ 60 tuổi ở nước ta đã chiếm 10,2% dân số và Việt Nam đã bắt đầu bước vào giai đoạn dân số già. Dự báo rằng, năm 2038, Việt Nam sẽ trở thành nước có dân số rất già khi tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên đạt 20,1%.

Nhìn chung, NCT Việt Nam vẫn chưa thực sự khỏe mạnh như mong muốn. Báo cáo năm 2006 cho thấy, số NCT tự đánh giá về sức khỏe bản thân là khá tốt, chỉ là 5,7% và 22,9% đánh giá sức khỏe kém. Điều tra về NCT năm 2011 cũng chỉ ra rằng, hơn 55% số NCT đánh giá sức khỏe bản thân là yếu và rất yếu.

Khi con người già đi, các chức năng của cơ thể sẽ suy giảm, chủ yếu là các chức năng cơ bản như: Nghe, nhìn, vận động, ghi nhớ. Theo Tổng Điều tra dân số và nhà ở năm 2009, có 40% nam và 46% nữ NCT gặp phải những khó khăn với 1 trong 4 chức năng này; trong đó 31% nữ và 24% nam gặp khó khăn từ 2 chức năng trở lên.

Theo Bác sĩ chuyên khoa II Lê Thúy Phượng, Trưởng khoa Nội A, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tiền Giang, một đặc điểm nữa ở NCT nước ta là đa số họ thường mắc bệnh không lây nhiễm và lại mắc đồng thời các bệnh phối hợp. Nhiều cuộc điều tra cho thấy, trung bình mỗi NCT mang trong cơ thể 2,69 bệnh, phổ biến là bệnh về giác quan, tim mạch, xương khớp, nội  tiết - chuyển hóa, tiêu hóa, tâm thần kinh, hô hấp, thận tiết niệu. Một nghiên cứu khác vào năm 2015 cũng cho biết, một người từ 80 tuổi trở lên trung bình mắc 6,9 bệnh.

Về yếu tố tinh thần, sự thay đổi về mặt xã hội, yếu tố tâm lý, sự suy giảm sức khỏe, bệnh tật và những lo lắng trong cuộc sống, sự cô đơn và mất đi người bạn đời, dễ làm NCT suy sụp. Kết quả nghiên cứu tại một số địa phương cho thấy, có 67% NCT gặp phải tình trạng khó ngủ, 51% NCT có lo lắng về cuộc sống, 40% thường xuyên buồn rầu; 42% chán nản và 34% thường xuyên mệt mỏi.

Tình trạng sa sút trí tuệ ở NCT là một vấn đề khá nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của NCT. Một nghiên cứu cho biết, có 4,9% NCT sa sút trí tuệ; đồng thời, tỷ lệ người trên 75 tuổi mắc tình trạng này là 9,8%, cao hơn hẳn so nhóm người từ 60 đến 74 tuổi (chỉ 3,9%). Những chỉ số sức khỏe, những thông tin về tỷ lệ bệnh tật và tình trạng sức khỏe chung nói trên cho thấy sự cần thiết phải chăm sóc sức khỏe của NCT Việt Nam.

CẦN CHĂM SÓC TỐT SỨC KHỎE NCT

NCT là vốn quý của dân tộc, là rường cột của gia đình và xã hội. Do đó, chăm lo cho NCT, đặc biệt là chính sách chăm sóc sức khỏe rất được Đảng và Nhà nước quan tâm. Về chăm sóc sức khỏe ban đầu, NCT được tuyến y tế cơ sở thực hiện truyền thông, tư vấn sức khỏe, hướng dẫn về các kỹ năng phòng bệnh, chữa bệnh và tự chăm sóc sức khỏe; được lập hồ sơ quản lý và theo dõi sức khỏe; được khám, chữa bệnh phù hợp với phân tuyến kỹ thuật và phối hợp với cơ sở y tế tuyến trên để khám sức khỏe định kỳ cho NCT.

Việc khám, chữa bệnh tại cơ sở y tế áp dụng ưu tiên cho NCT từ 80 tuổi trở lên: NCT được bố trí giường nội trú phù hợp; dành một số giường để điều trị người bệnh là NCT tại các bệnh viện. Sau các đợt điều trị cấp tính, NCT được phục hồi sức khỏe và hướng dẫn tiếp tục theo dõi điều trị, chăm sóc sức khỏe tại gia đình.

Các chính sách chăm sóc sức khỏe NCT cũng được Nhà nước triển khai như: Chương trình hành động quốc gia về NCT Việt Nam giai đoạn 2012 - 2020; Đề án Chăm sóc sức khỏe NCT giai đoạn 2017 - 2025; các Chương trình phòng, chống các bệnh không lây nhiễm phổ biến giai đoạn 2012 - 2015; Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản và các bệnh không lây nhiễm khác giai đoạn 2015 - 2025; Chiến lược quốc gia phòng, chống mù lòa đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030…

Tại Tiền Giang, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án Chăm sóc sức khỏe NCT giai đoạn 2018 - 2025. Với đề án này, việc quản lý, chăm sóc sức khỏe NCT thời gian qua được thực hiện tốt hơn, từng bước đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe NCT thích ứng với giai đoạn già hóa dân số, góp phần thực hiện Chương trình hành động quốc gia về NCT.

Thực hiện đề án, những năm qua ngành Dân số đã tổ chức thực hiện nhiều hoạt động như: Truyền thông giáo dục thay đổi hành vi về chăm sóc sức khỏe NCT; truyền thông vận động nâng cao nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp; các nhà hoạch định chính sách; các chức sắc, tôn giáo; những người có uy tín trong cộng đồng... về thách thức của quá trình “già hóa dân số” đối với việc chăm sóc sức khỏe và phát huy NCT, nhằm xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các chính sách, kế hoạch và đầu tư kinh phí cho các nội dung thích ứng với xã hội “dân số già hóa”, xây dựng môi trường y tế thân thiện với NCT.

Tuyên truyền, giáo dục thay đổi hành vi của người dân về quyền, nhu cầu chăm sóc sức khỏe của NCT, xóa bỏ định kiến về chăm sóc sức khỏe NCT trong các cơ sở tập trung (nhà dưỡng lão); cơ quan, tổ chức và gia đình về trách nhiệm kính trọng, không kỳ thị, không xem tuổi già là gánh nặng; giúp đỡ, chăm sóc sức khỏe và phát huy vai trò NCT.

Nghĩa vụ, trách nhiệm phụng dưỡng NCT của gia đình có NCT; trách nhiệm thực hiện tốt và tích cực tham gia giám sát việc thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước đối với NCT; ý thức và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc chủ động tự lo cho tuổi già khi còn trẻ, bao gồm việc mua bảo hiểm y tế cho NCT. Hướng dẫn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng tự chăm sóc bản thân, nâng cao sức khỏe đối với NCT và gia đình có NCT.

Trưởng Phòng Nghiệp vụ Chi cục Dân số tỉnh Tiền Giang Lê Trần Thu Thủy cho biết, từ đầu năm đến nay toàn tỉnh đã chi hơn 10 tỷ đồng khám sức khỏe định kỳ cho người từ 71-72 tuổi. Gần 21 ngàn NCT được khám, siêu âm, xét nghiệm đường huyết, đo điện tim.

Tiền Giang hiện có 327.267 người từ 60 tuổi trở lên, trong đó có 63,38% đã được lập hồ sơ theo dõi sức khỏe. Hiện nay, toàn tỉnh đã thành lập 170 câu lạc bộ chăm sóc sức khỏe NCT; lồng ghép nội dung chăm sóc sức khỏe NCT vào câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau và các loại hình câu lạc bộ khác của NCT.

Trong những lần sinh hoạt, các câu lạc bộ đưa vào nội dung truyền thông khác nhau như cách phòng và điều trị bệnh thường gặp ở NCT, hiểu biết vệ bệnh tăng huyết áp, giờ vàng trong đột quỵ, nhồi máu cơ tim, đái tháo đường…

THỦY HÀ