Công bằng, bình đẳng trong dịch vụ phòng chống HIV/AIDS

Tháng Hành động phòng chống HIV/AIDS năm 2024 (từ ngày 10-11 đến 10-12) và Ngày Thế giới phòng chống HIV/AIDS (1-12) đều lấy quyền con người làm trung tâm. Theo đó, việc bảo đảm quyền công bằng, bình đẳng trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe trong công cuộc phòng chống HIV/AIDS được coi trọng.

Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN)

Theo PGS, TS Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Phòng chống HIV/AIDS ( Bộ Y tế), Tháng Hành động quốc gia phòng chống HIV/AIDS năm 2024 có chủ đề: "Công bằng, bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ phòng chống HIV/AIDS - Hướng tới chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030". Việt Nam lựa chọn chủ đề này có ý nghĩa quan trọng dựa trên bối cảnh cụ thể.

Trước hết, đó là hưởng ứng chủ đề "Take the Rights Path" của Chương trình phối hợp của Liên hợp quốc về HIV/AIDS (UNAIDS), nhằm nhấn mạnh vai trò của nhân quyền trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe.

Bên cạnh đó, đây còn là sự tiếp nối cam kết đã được thể hiện rõ tại Hội nghị cấp cao về HIV/AIDS lần thứ 75 của Đại hội đồng Liên hợp quốc năm 2021. Tại hội nghị này, cộng đồng quốc tế, bao gồm Việt Nam, đã thông qua Tuyên bố chính trị với mục tiêu: "Chấm dứt các bất bình đẳng và trở lại đúng hướng để kết thúc dịch bệnh AIDS vào năm 2030".

Tuyên bố nhấn mạnh sự cần thiết của việc bảo đảm quyền con người trong tiếp cận dịch vụ y tế, không có sự phân biệt đối xử và bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe tốt nhất cho tất cả mọi người, nhất là các nhóm dễ bị tổn thương.

Tuyên bố nhấn mạnh rằng việc tiếp cận các dịch vụ y tế phải bảo đảm tính sẵn có, khả năng tiếp cận, có thể chấp nhận được, có chi phí hợp lý và bảo đảm chất lượng.

Chủ đề này hướng tới chấm dứt dịch bệnh AIDS không có nghĩa là không còn người nhiễm HIV, không còn người tử vong do AIDS mà đưa ra vấn đề khi AIDS không còn là vấn đề sức khỏe đáng lo ngại ở cộng đồng.

Mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS có hiệu quả khi đạt được các tiêu chí: Số người nhiễm HIV phát hiện dưới 1.000 ca mỗi năm (tương đương dưới 1 người nhiễm mới HIV/100.000 dân); tỷ lệ người nhiễm HIV tử vong liên quan đến AIDS dưới 1/100.000 dân; tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con dưới 2%.

Những năm qua, mặc dù Việt Nam triển khai nhiều biện pháp can thiệp giảm tác hại, tuy nhiên dịch HIV/AIDS vẫn đang diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng trong nhóm thanh thiếu niên, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). Đây là những quần thể ẩn, cho nên rất khó tiếp cận, khó triển khai các can thiệp cần thiết.

Trong khi sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV và sự hiểu biết đầy đủ về HIV/AIDS trong cộng đồng dân cư chưa cao, trở thành rào cản trong việc tiếp cận dịch vụ phòng chống HIV/AIDS của cả người nhiễm HIV và các nhóm đích nguy cơ cao.

Nguồn tài chính cho chương trình phòng chống HIV/AIDS còn phụ thuộc tới gần 50% vào các dự án quốc tế, nhất là đối với các chương trình dự phòng mang tính then chốt. Hiện nay Quỹ Bảo hiểm y tế và ngân sách nhà nước đang chưa có căn cứ để chi trả cho dịch vụ can thiệp này.

Để giải quyết vấn đề khó khăn trong tiếp cận dịch vụ phòng chống HIV/AIDS, Việt Nam đã triển khai các mô hình cung cấp dịch vụ đa dạng và linh hoạt. Ngoài các cơ sở điều trị HIV/AIDS công lập và tư nhân, đã có các mô hình cung cấp dịch vụ lưu động và tiếp cận cộng đồng, giúp mang dịch vụ đến gần hơn với các nhóm nguy cơ cao.

Việt Nam đã tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ nhân viên y tế, kỹ năng tiếp cận, tư vấn cho các nhóm đặc thù này, đã giúp cải thiện chất lượng dịch vụ và giảm kỳ thị từ phía nhân viên y tế. Chính phủ, các tổ chức xã hội dân sự, cộng đồng người nhiễm HIV và các đối tác phát triển phối hợp chặt chẽ, tiếp tục nỗ lực giảm kỳ thị và phân biệt đối xử để tạo điều kiện thuận lợi cho các nhóm nguy cơ cao tiếp cận và sử dụng dịch vụ phòng ngừa và điều trị HIV.

Việc Việt Nam chọn chủ đề "Công bằng, bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ phòng chống HIV/AIDS" thể hiện cam kết giải quyết những bất bình đẳng trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế.

Theo đó, cần tăng cường sự quan tâm của các nhà lãnh đạo, các nhà hoạch định chính sách cùng toàn xã hội đến công tác phòng chống HIV/AIDS tiến tới mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030. Mặt khác, đẩy mạnh cung cấp các dịch vụ toàn diện về phòng chống HIV/AIDS: dự phòng lây nhiễm HIV, xét nghiệm phát hiện HIV, điều trị sớm HIV/AIDS và bảo đảm việc tham gia bảo hiểm y tế của người nhiễm HIV hướng tới tăng tiếp cận dịch vụ về phòng chống HIV/AIDS cho người dân.

Giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV, người bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS và người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV; tăng cường sự hỗ trợ của gia đình, xã hội với người nhiễm HIV, tạo điều kiện để người nhiễm HIV và thành viên gia đình họ tham gia các hoạt động xã hội, nhất là hoạt động phòng chống HIV/AIDS.

Hưởng ứng Tháng Hành động phòng chống HIV/AIDS và Ngày Thế giới phòng chống HIV/AIDS tại 63 tỉnh, thành phố trong cả nước diễn ra nhiều sự kiện như: Mít-tinh với sự tham gia của cộng đồng, người dân; diễu hành quần chúng, đi bộ, đạp xe, thi chạy, phát tờ rơi, sách mỏng tuyên truyền về những dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người có HIV/AIDS…; xây dựng các cụm pa-nô, treo băng-rôn tại các đường phố trung tâm, quảng trường, các bến xe, công viên… với những khẩu hiệu kêu gọi người dân, cộng đồng cùng tham gia phòng chống HIV/AIDS; tăng cường truyền thông phòng chống HIV/AIDS trên các cơ quan báo chí cũng như trên các nền tảng mạng xã hội (Facebook, Zalo, TikTok, YouTube, Viber, Lotus…).

Các địa phương tổ chức truyền thông cá nhân và truyền thông nhóm về HIV/AIDS tại gia đình và cộng đồng; lấy lực lượng y tế xã và thôn bản làm nòng cốt tổ chức các sự kiện truyền thông về HIV/AIDS và nội dung liên quan tại các trường học, khu công nghiệp... nhằm thu hút sự quan tâm của lực lượng thanh niên; lồng ghép và đẩy mạnh truyền thông, tư vấn qua cơ sở cung cấp dịch vụ y tế nhất là các cơ sở cung cấp dịch vụ phòng chống HIV/AIDS...

(Theo nhandan.vn)