Về người viết bài thơ "Đêm Trường Sơn nhớ Bác"

 

Nhà thơ Nguyễn Trung Thu sinh ở làng Kim Liên, Hà Nội nơi có nghề cắt tóc và nhuộm vải Đồng Lầm. Nhà có năm anh chị em, bố mẹ mất sớm, anh là con thứ tư, cô em út mất khi còn nhỏ. Gia đình tản cư vào Thanh Hoá, do thất lạc giấy tờ, để cho em kịp đi học các chị gái khai em Thu sinh ngày 15/8/1940. Khi hoà bình lập lại, mấy chị em kéo nhau về nhà cũ, ông lý trưởng mang lại cho cái giấy khai sinh có cả chữ ký của bố thì Nguyễn Trung Thu sinh ngày 26/9/1938.

 

Nhạc sĩ Hàn Ngọc Bích, bạn học cùng lớp với Nguyễn Trung Thu nhớ lại: “Trung Thu là một trong những học sinh giỏi của lớp, đặc biệt là các môn xã hội, những bài tập làm văn của Thu thường được đọc trước lớp”. Năm 1964, anh tốt nghiệp Khoa Ngữ văn, Đại học Tổng hợp, được giữ lại trường làm cán bộ giảng dạy.

 

Chương trình “Một thời hoa lửa” của Đài Truyền hình Việt Nam nhân dịp 35 năm đợt tổng động viên hơn ngàn sinh viên và 60 giảng viên các trường đại học ngày 6/9/1971 từ sân Trường Đại học Tổng hợp vào Nam chiến đấu. Chúng ta biết dịp đó thầy giáo Nguyễn Trung Thu đã lên đường nhập ngũ.

 

Ở đơn vị thông tin anh trực tiếp chiến đấu tại chiến trường ác liệt Quảng Trị năm 1972. Được sống bên cạnh các chiến sĩ đang cầm súng, anh đã ghi vào trong sổ tay nhiều bài thơ sáng tác trong khói lửa chiến trường, trong đó có bài thơ nổi tiếng  “Đêm Trường Sơn nhớ Bác”.

 

"Tôi viết bài thơ Đêm Trường Sơn nhớ Bác lúc tôi đang là anh binh nhì tham gia chiến đấu tại mặt trận Quảng Trị. Đêm 6/6/1972, đã rất khuya, cảm thấy khó ngủ trong lán hầm ngột ngạt, tôi ôm võng ra mắc nằm bên suối. Đêm ấy, trăng vằng vặc sáng rực cả đại ngàn. Thốt nghĩ cảnh Trường Sơn lúc này y hệt cảnh rừng Việt Bắc năm nào hồi kháng chiến chống Pháp, Bác Hồ đã miêu tả trong bài thơ Cảnh khuya... thế là tôi liền rút cây bút, dưới ánh trăng viết lên lòng bàn tay mấy câu thơ đầu tiên. Chỉ trong sáng hôm sau, bài thơ được hoàn thành không mấy chật vật và sau đó ít lâu, bài thơ được in trên Báo Nhân Dân." (Nhà thơ Nguyễn Trung Thu).

 

Năm 1974, khi nhạc sĩ Trần Chung đọc bài thơ này in trên Báo Nhân Dân đã phổ nhạc mà sau đó nhạc sĩ có kể lại: “Chất nhạc của bài thơ đã gợi ý cho giai điệu của bài hát...”. Khi bài hát được phát trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam đã chiếm được cảm tình nồng nhiệt và lâu dài của thính giả cho đến tận bây giờ.

 

Năm 1999, nhân 40 năm ngày truyền thống Bộ đội Trường Sơn, Đài Tiếng nói Việt Nam và binh đoàn Trường Sơn đã tổ chức cuộc bình chọn ca khúc hay về đề tài Trường Sơn và bài hát "Đêm Trường Sơn nhớ bác" đã được chọn là bài hát hay nhất trong 10 bài hát hay về Trường Sơn.

 

Sau đó, anh binh nhì Nguyễn Trung Thu được điều lên làm báo ở trung đoàn, rồi được lệnh ra Hà Nội chuyển về Tạp chí Quân đội Nhân dân . 

 

Năm 1984, được biết mình trong danh sách phong quân hàm thiếu tá, nhưng khi Ban Văn hoá tư tưởng có công văn xin đích danh, anh vui vẻ chấp hành và làm việc ở đó cho đến năm 2001 thì nghỉ hưu. 

 

Dù bận bịu công tác, nhưng Nguyễn Trung Thu chưa bao giờ ngừng làm thơ. Anh đã xuất bản 6 tập thơ: Đêm Trường Sơn nhớ Bác, Em hoặc không ai cả, Kỷ niệm về lời ru buồn, Đôi mắt xa xăm, Tím biển biếc trời, Thao thiết tiếng khuya.

 Năm 2007, khi đã ở vào tuổi 70  được kết nạp vào Hội nhà văn, anh tự trào nhận mình là... “lều thơ”: (gia tài có túp lều thơ)... Anh dành nhiều bài viết về người thân, về nỗi nhớ nhung các con cháu như trong bài “Nhà chật”: Đàn con cháu về thăm/nhà chật bước chân/ngổn ngang ghế bàn/bộn bề tầu hoả, ô tô, búp bê/ sách vở/ Đàn con cháu  xa/ nhà rộng/ chật nỗi nhớ/ ngổn ngang bộn bề niềm thương. 

Nhà thơ Vũ Quần Phương nhận xét: Thơ Nguyễn Trung Thu tác động đến xã hội là tác động theo một giọng thầm… Đọc anh thấy cuộc đời thật đẹp, đáng chia chút, nâng niu và chỉ khi biết nâng niu chia chút thì cuộc đời mới đẹp. Người đọc yêu giọng thơ khiếm tốn, yêu cách thể hiện trực tiếp, không mượn tài thơ bù đắp cho chỗ thiếu hụt của tình, của ý.