Đình Giai Phú - nơi lưu giữ nét văn hóa độc đáo của đình làng Nam bộ

Tọa lạc tại ấp 5, xã Mỹ Thành Nam, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang, đình Giai Phú được UBND tỉnh Tiền Giang xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh năm 2014. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, nơi đây vẫn lưu giữ nét văn hóa độc đáo của đình làng Nam bộ xưa và là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, giáo dục truyền thống yêu nước, duy trì các phong tục, tập quán tốt đẹp của quê hương.

Đình Giai Phú tọa lạc tại ấp 5, xã Mỹ Thành Nam, huyện Cai Lậy.

Đình Giai Phú được xây dựng vào thế kỷ XIX và gọi theo tên làng Giai Phú (nay là ấp 5, xã Mỹ Thành Nam, huyện Cai Lậy), thờ cúng các vị thần linh mà dân làng tín ngưỡng. Đình còn có tên gọi khác là đình Cả Gáo (đọc trại từ Cái Gáo) do vùng này xưa kia mọc rất nhiều cây gáo - một loại cây lấy gỗ khá phổ biến ở vùng Đồng Tháp Mười.

Đình cũng là nơi để người dân trong vùng tề tựu sinh hoạt văn hóa cộng đồng trong các ngày lễ, cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng thuận lợi. Vào năm 1852, đình được Vua Tự Đức ban sắc phong nhưng sắc phong đã bị cháy trong một lần bị thực dân Pháp đốt phá.

Không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương, đình Giai Phú còn là di tích lịch sử cách mạng của huyện Cai Lậy trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Tại đây đã diễn ra các cuộc hội họp bí mật của phong trào cách mạng, từng là trụ sở Ủy ban hành chánh kháng chiến huyện Cai Lậy, trụ sở Ủy ban xã Mỹ Thành, trụ sở Tòa án Khu 8, trụ sở Mặt trận Giải phóng xã Mỹ Thành và là nơi thường xuyên tổ chức các lớp bình dân học vụ. Đình Giai Phú đã nhiều lần bị giặc đốt phá và được dân làng xây cất lại bằng tre lá để tổ chức lễ hội hằng năm.

Năm 1979, ông Nguyễn Văn Vĩnh, một người dân địa phương đã đứng ra xây dựng lại đình bằng bê tông, mái lợp tole, nền lát gạch men. Đến năm 2012, ngôi đình được trùng tu khang trang như ngày nay dựa theo kiến trúc nguyên sơ của ngôi đình Nam bộ xưa với võ ca, chánh điện, nhà khói và sân đình. Đình thờ Thành Hoàng làng và tiền hiền khai khẩn, hậu hiền khai cơ. Ngoài ra còn có bàn thờ Thần Nông, bàn thờ tiên sư và Bia ghi danh 57 liệt sĩ của ấp 5.

Lễ hội đình Giai Phú được tổ chức 3 kỳ trong năm vào ngày 16, 17-4 âm lịch (gọi là lễ Hạ điền), ngày 11,12 - 12 âm lịch (lễ Thượng điền) và cúng ốm đau dịch tễ vào ngày mùng 7 tháng Giêng. Trong lễ cúng, người dân mang xôi, gà, heo quay, hương đăng, trà quả đến tế lễ, có nhạc lễ, trống mõ nghiêm chỉnh.

Lễ đình được tổ chức trang nghiêm, tiết kiệm, không lợi dụng mê tín dị đoan, mang đậm nét đẹp cùng những giá trị đặc sắc của văn hóa truyền thống, thắt chặt tình làng nghĩa xóm. Đây cũng là dịp để con cháu tưởng nhớ đến tổ tiên, ông bà đã có công khai khẩn mảnh đất này. Hội đình hằng năm thu hút khá đông người dân về tham dự.

Hiện nay, đình Giai Phú vẫn là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của người dân ấp 5, xã Mỹ Thành Nam, huyện Cai Lậy có ảnh hưởng rất lớn đối với đời sống tinh thần của nhân dân trong vùng. Bên cạnh đó, đình Giai Phú được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh là điều kiện để đình được tôn tạo, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.

TRƯỜNG GIANG