Thách thức tình trạng trẻ em lao động sớm

Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, hơn 15 năm qua, Tiền Giang đã có nhiều hoạt động nhằm ngăn ngừa và trợ giúp các đối tượng trẻ em lang thang, bị xâm hại tình dục, lao động trong điều kiện nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Và hiện tại đang thực hiện Quyết định 782 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu trẻ em lao động trái quy định của pháp luật giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030.

Tuy nhiên, tình trạng lao động trẻ em vẫn còn là vấn đề đáng quan tâm. Trong quá trình  mưu sinh, trẻ em dễ bị xâm hại, thậm chí rơi vào cạm bẫy của tệ nạn xã hội.

TRẺ LAO ĐỘNG SỚM

Những năm qua, công tác bảo vệ và chăm sóc trẻ em đã được tăng cường, với sự quan tâm, chăm lo của các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức xã hội và cộng đồng, nhất là trong lĩnh vực chăm sóc y tế và giáo dục. Bên cạnh đó, vấn đề lao động trẻ em được đưa vào các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, nhằm đạt mục tiêu ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng trẻ em lao động sớm khi kinh tế - xã hội phát triển, đời sống các hộ gia đình được cải thiện.

Trẻ em lăn lóc mưu sinh dễ gặp tai nạn và rủi ro.

Nhà nước cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ trẻ em nghèo trong khám, chữa bệnh, học tập như miễn (giảm) học phí, cấp học bổng, thực hiện các chương trình giảm nghèo (như hỗ trợ vốn, chuyển giao kinh nghiệm sản xuất…), đưa trách nhiệm ngăn ngừa trẻ em lao động sớm vào nội dung xây dựng gia đình văn hóa, xây dựng xã, phường phù hợp với trẻ em... Mặc dù vậy, tình trạng trẻ em phải mưu sinh vẫn là vấn đề đáng quan tâm.

Thống kê chưa đầy đủ của ngành Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), Tiền Giang hiện có hàng trăm trẻ lao động sớm, trong đó có không ít em lao động nặng nhọc, nguy hiểm như khuân vác, phụ hồ, hái dừa mướn… Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng lao động trẻ em, nhưng nguyên nhân chính vẫn là do hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn. Những gia đình nghèo không thể bảo đảm cuộc sống tối thiểu cho con em mình, nên chính sức lao động của các em cũng là nguồn thu nhập, góp phần trang trải cho gia đình và bản thân các em.

Mặt khác, bản thân một số em không còn nơi nương tựa (gia đình tan vỡ do ly hôn, mồ côi cha mẹ), gia đình thiếu trách nhiệm với con cái, một số khác do học kém nên không thể tiếp tục theo học hoặc ảnh hưởng của lối sống buông thả đã đi tìm việc làm kiếm sống.

Bên cạnh đó, một bộ phận trẻ em buộc phải theo gia đình đến các thành phố tìm việc làm, các em này thiếu sự quan tâm, chăm sóc của cha mẹ và thường rơi vào các gia đình nghèo. Ngoài ra, một số cơ sở sản xuất, kinh doanh vì muốn tiết kiệm chi phí sản xuất, kinh doanh đã sử dụng nhiều lao động vị thành niên...

Đến cuối năm 2021, toàn tỉnh Tiền Giang có 506.184 hộ dân, với 1.764.185 người, trong đó có 418.429 trẻ từ 0 đến dưới 16 tuổi, chiếm tỷ lệ 23,71% dân số (trẻ em từ 0 đến dưới 6 tuổi là 132.193 em, chiếm 31,59% tổng số trẻ em).

Thách thức trong công tác chăm sóc, bảo vệ, giáo dục trẻ em hiện nay là còn nhiều trẻ có hoàn cảnh khó khăn. Cụ thể, hiện toàn tỉnh còn trên 19.375 trẻ có hoàn cảnh khó khăn, nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt, trong đó có 1.395 trẻ khuyết tật, 189 trẻ mồ côi cả cha lẫn mẹ, 104 trẻ bị bỏ rơi, 77 trẻ không nơi nương tựa, 11 trẻ bị nhiễm HIV/AIDS…

DỄ GẶP RỦI RO

Thực tế, trẻ tham gia lao động sớm dù do nguyên nhân gì và tham gia ở mức độ nào thì cũng đều có những nguy cơ rủi ro về thể chất, tâm lý, ảnh hưởng đến việc học hành. Nếu may mắn hơn, nhiều em làm việc tại địa bàn sinh sống, làm việc cùng cha mẹ, người thân thì ít nguy cơ bị lạm dụng, bóc lột, không bị bắt làm những việc phi pháp. Còn ngược lại, các em sẽ dễ bị lôi kéo vào những hành vi vi phạm pháp luật, các tệ nạn xã hội, dễ bị tổn thương và có nguy cơ cao bị lạm dụng, bóc lột.

Trong 10 năm qua, các sở, ban, ngành, đoàn thể đã tiếp nhận, tham gia can thiệp, phát hiện kịp thời trẻ em trong các gia đình, cộng đồng có nguy cơ bị ngược đãi, bạo lực tinh thần và xâm hại tình dục, nuôi dưỡng hàng chục trẻ bị bỏ rơi tại Trung tâm Công tác xã hội tỉnh. Toàn tỉnh có 925 trẻ và người chưa thành niên đang áp dụng biện pháp hành chính giáo dục tại xã, phường, thị trấn; trong đó, có 397 trường hợp trẻ bị xâm hại tình dục, bị bạo lực tinh thần…

Ngành LĐ-TB&XH tỉnh đang gặp khó khăn về tình trạng trẻ lao động sớm và khó khăn lớn nhất hiện nay trong việc quản lý, phòng ngừa, giải quyết vấn đề lao động trẻ em đó là chưa có một cuộc điều tra, khảo sát ở quy mô phù hợp để nắm bắt đầy đủ và toàn diện về số lượng, mức độ tham gia cũng như các vấn đề liên quan khác đến lao động trẻ em.

Mặt khác, hệ thống tổ chức và năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác bảo vệ và chăm sóc trẻ em còn thiếu và yếu. Sự phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể, cơ quan, tổ chức trong việc quản lý và giải quyết các vấn đề liên quan đến lao động trẻ em chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ… Đặc biệt là giải quyết cái gốc sâu xa của tình trạng trẻ em mưu sinh sớm do nghèo khó là điều không dễ dàng.

THỦY HÀ