Cần quan tâm chăm sóc sức khỏe tâm thần người cao tuổi

Vấn đề sức khỏe tâm thần đang đối mặt hiện nay của Việt Nam nói chung và của Tiền Giang nói riêng chính là vấn đề tâm thần ở người cao tuổi (NCT), tâm thần trẻ, tâm thần do nghiện sử dụng rượu, bia, ma túy và nghiện hành vi… Trong đó, rối loạn tâm thần ở NCT đa dạng, do nhiều nguyên nhân khác nhau, việc phát hiện sớm các biểu hiện của bệnh và can thiệp kịp thời là vô cùng cần thiết.

Trong năm 2022, có hơn 19 ngàn người từ 60 tuổi trở lên điều trị rối loạn tâm thần tại Bệnh viện Tâm thần Tiền Giang.

Bác sĩ Chuyên khoa II (BSCKII) Trần Quốc Kính, Phó Giám đốc phụ trách Bệnh viện Tâm thần Tiền Giang cho biết, sức khỏe tâm thần là nền tảng cho sự khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả của các cá nhân. Sức khỏe tâm thần không chỉ là trạng thái không có rối loạn tâm thần, mà còn bao gồm khả năng suy nghĩ, học hỏi, hiểu được cảm xúc của một người và phản ứng của người khác.

Sức khỏe tâm thần là một trạng thái cân bằng, cả bên trong cơ thể và với môi trường. Các yếu tố thể chất, tâm lý, xã hội, văn hóa, tinh thần và các yếu tố liên quan khác đều tham gia vào việc tạo ra sự cân bằng này, có mối liên hệ không thể tách rời giữa sức khỏe tâm thần và thể chất.

Vấn đề sức khỏe tâm thần đang đối mặt hiện nay của Việt Nam nói chung và của Tiền Giang nói riêng chính là vấn đề tâm thần ở NCT, tâm thần trẻ, tâm thần do nghiện sử dụng rượu, bia, ma túy và nghiện hành vi…

Trong năm 2022, Bệnh viện Tâm thần Tiền Giang tiếp nhận điều trị hơn 73 ngàn bệnh nhân điều trị sức khỏe ngoại trú và gần 8.000 lượt bệnh nhân điều trị nội trú. Hiện tại mỗi ngày có khoảng 300 bệnh nhân đến bệnh viện khám bệnh lý tâm thần và hơn 200 bệnh nhân điều trị nội trú. Trong số bệnh nhân đến khám và điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Tiền Giang có một số lượng lớn là NCT.

Theo BSCKII Trần Quốc Kính, ở bệnh nhân tâm thần là NCT, các bệnh lý tâm thần thường gặp là sa sút trí tuệ, mê sảng, các rối loạn cảm xúc, tâm thần phân liệt và các rối loạn liên quan, rối loạn tâm căn, rối loạn nhân cách, lạm dụng chất…

Trong đó, sa sút trí tuệ là tình trạng bệnh lý phổ biến với tỷ lệ khoảng 10% ở người trên 65 tuổi và có thể tới 50% ở người trên 85 tuổi. Sa sút trí tuệ do nhiều nguyên nhân khác nhau như do bệnh alzheimer, các bệnh lý mạch máu (như đột quỵ, xơ vữa mạch não…), bệnh parkinson…

Các dấu hiệu từ sớm của bệnh sa sút trí tuệ có thể rất khó thấy, mơ hồ và có thể không xuất hiện một cách rõ ràng ngay. Một số triệu chứng thông thường có thể bao gồm như mất trí nhớ thường xuyên và ngày càng tăng, lẫn lộn, thay đổi tính tình, hờ hững và thu mình, mất khả năng thực hiện những công việc hằng ngày. Giai đoạn nặng, người bệnh có thể kích động, hoang tưởng và bùng nổ cảm xúc, người bệnh mất dần ngôn ngữ, không tự phục vụ, chăm sóc vệ sinh hằng ngày.

Rối loạn thường gặp thứ hai là trầm cảm, triệu chứng trầm cảm gặp ở 15% NCT. Mất người thân và bệnh lý cơ thể có liên quan chặt chẽ với trầm cảm. Trầm cảm khởi phát muộn có tỷ lệ tái phát rất cao, do đó trầm cảm ở NCT phải điều trị kéo dài.

Thứ ba, chứng rối loạn hoang tưởng thường khởi phát từ 40 - 55 tuổi nhưng có thể khởi phát bất cứ độ tuổi nào ở NCT. Hoang tưởng có nhiều loại nhưng phổ biến nhất là hoang tưởng bị truy hại, tức người bệnh luôn nghi ngờ bị theo dõi, đầu độc…

Hay một hoang tưởng khác thường gặp ở NCT là nghi ngờ bản thân mắc bệnh trầm trọng. Rối loạn hoang tưởng thường không liên quan đến mất trí. Một số NCT rơi vào tình trạng mắc tâm thần phân liệt và một số khác vì rối loạn tâm thần do nghiện chất; trong đó, có nghiện rượu, nghiện nhiều loại chất khác như thuốc ngủ, thuốc giải lo âu...

Nhìn chung, rối loạn tâm thần ở NCT đa dạng và do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc phát hiện sớm các biểu hiện của bệnh tâm thần ở NCT và can thiệp kịp thời là cần thiết. Tuy nhiên, rất ít người bệnh nhận thức được bệnh và họ thường phủ định không nhận mình có bệnh.

Do đó, thân nhân NCT cần quan tâm để phát hiện sớm, điều trị kịp thời nhằm giúp NCT có sức khỏe tâm thần tốt. Đặc biệt, bác sĩ khuyến khích mọi người cần có lối sống lành mạnh, tâm lý thoải mái, mạnh mẽ và sẵn sàng đón nhận các tình huống bất lợi trong cuộc sống để tạo cho bản thân sức khỏe tâm thần tốt nhất.

MAI HÀ