Nhớ mãi vị ngọt cá linh đầu mùa

Dòng nước lũ đục ngầu phù sa tháng mười từ thượng nguồn đổ về các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long mang theo hàng đàn cá linh là món quà vô giá mà thiên nhiên ban tặng con người.

Vào mùa nước lũ, hàng đàn cá linh non bơi theo dòng nước để tìm mồi, và người dân ở ĐBSCL dùng các phương tiện như: đặt dớn, giăng lưới… ở các dòng kinh, sông, rạch để đón bắt chúng. Cá linh đem ra các chợ ở các xã đầu nguồn của tỉnh như Cái Bè, Cai Lậy… hiện nay có giá từ 35.000 đồng/kg và 40.000 - 45.000 đồng/kg cá đã mần ruột. Cá linh khi được thương lái vận chuyển về bán tại các chợ Mỹ Tho có giá từ 60.000 - 70.000 đồng/kg.

Cá linh có vảy nhuyễn có màu trắng, thuộc họ cá trắng. Theo sách Gia Định thành thông chí, Trịnh Hoài Đức lại cá linh là “linh ngư”, một sản phẩm kinh tế quan trọng của Nam bộ, đặc biệt dùng để ủ nước mắm và làm mắm rất thơm ngon. Trong khi đó, cư dân Nam bộ lại lưu truyền sự tích về tên gọi “cá linh” là do nhà vua ngày xưa đặt cho để cảm kích về loài cá báo tin cho người khi đi trên sông nước. Có lẽ vì vậy mà trong dân gian có câu:

Nước không chân sao kêu nước đứng.
Con cá không thờ sao gọi cá linh.

Cá linh non đầu mùa có kích thước cỡ đầu đũa, vị ngọt, béo, thơm ngon, có thể chế biến thành nhiều món ngon độc đáo. Và độc đáo nhất là vào mùa nước lũ, cá linh về thì bông điển điển cũng bắt đầu nở rộ dọc hai bên bờ sông, rạch như một quy luật của thiên nhiên. Và bông điên điển khi kết hợp với cá linh non trở thành một món ăn đặc sản dân dã mà độc đáo.

Cá linh non được chế biến thành nhiều món ăn đặc sắc từ đơn giản cho đến cầu kỳ. Cá linh đầu mùa kho lạt, ăn kèm với bông súng tươi và bông điên điển rửa sạch. Cá linh kho mía mang một hương vị đặc trưng quyến rũ, đậm đà hương vị quê hương miền Tây mùa nước nổi. Cá linh giữa mùa nấu canh chua với bông điên điển, kèo nèo, so đũa; còn cuối mùa thì đem chiên giòn ăn với nước mắm me là hết ý!

Cầu kỳ nhất là món chả cá linh: Cá linh tươi, bằm hoặc cho vào cối xay nhuyễn, sau đó thêm gia vị (tiêu, tỏi, hành, ớt…) rồi trộn với trứng gà rồi cho vào chảo mỡ sôi chiên từng muỗng. Món này ăn kèm nước mắm tỏi ớt cùng rau sống có sẵn trong mùa nước nổi như bông điên điển, hẹ nước, bông điên điển.

Ngoài ra, cá linh còn được các bà nội trợ chế biến với nhiều món “biến tấu” như cá linh kho mắm, cá linh nấu cơm mẻ, cá linh hấp cuốn bánh tráng... là những món ăn dân dã nhưng lại là các món đặc sản mơ ước của thực khách ở các nhà hàng sang trọng.

HOÀNG AN