Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thành: Thành công với chế phẩm vi sinh "giải độc" cho đất

Giải pháp nghiên cứu này do Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thành, Phó Chủ tịch Hội Làm vườn huyện Cái Bè (tỉnh Tiền Giang) thực hiện. Theo đó, nghiên cứu được thực hiện trên cây xoài được xử lý ra hoa bằng cách tưới Paclobutrazol (PBZ) vào đất với liều lượng 10gr hoạt chất/gốc, sau đó, dùng chế phẩm vi sinh để phân giải PBZ lưu tồn trong đất trồng xoài kết hợp bón đạm, lân để đánh giá sự sinh trưởng, năng suất và phẩm chất xoài cát thương phẩm. Giải pháp này được trao giải Nhì tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Tiền Giang lần thứ XV (2022 - 2023) và đạt giải Ba Cuộc thi “Ý tưởng, dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Tiền Giang” do Sở Khoa học và Công nghệ tổ chức trong năm 2023.

THỰC TRẠNG

Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thành cho biết, xoài cát Hòa Lộc là một trong những đặc sản nổi tiếng của tỉnh Tiền Giang cũng như vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) bởi màu sắc hấp dẫn, mùi vị thơm ngon và có giá trị dinh dưỡng cao, đã được cấp bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Trong điều kiện tự nhiên ở ĐBSCL, cây xoài thường ra hoa vào tháng 12 đến tháng 1 năm sau và thu hoạch tập trung từ tháng 4 - 5.

Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thành (áo trắng) kiểm tra thùng nuôi cấy chế phẩm VSV.

Chính vì thu hoạch tập trung nên giá bán không được cao trong vụ chính nhưng rất cao trong vụ muộn (tháng 7 - 9) và vụ nghịch (tháng 12 - 1); đặc biệt, vào các dịp lễ, tết. Từ thực tế này, các nhà vườn đã áp dụng nhiều biện pháp để kích thích xoài ra hoa sớm hay nghịch vụ để có thể bán được giá cao gấp 2 đến 3 lần so với xoài chính vụ.

PBZ là hợp chất hóa học được sử dụng để làm chậm sự tăng trưởng của cây trồng thông qua ức chế quá trình sinh tổng hợp GA (Gibberellin) ở rễ tơ. PBZ được sử dụng như hormone điều hòa sinh trưởng, giúp cây ăn trái ra hoa mùa nghịch. Khi tưới PBZ vào gốc làm cho chồi có tỷ lệ GA/ABA thấp, cây sẽ ngừng sinh trưởng và phân hóa mầm hoa.

Trong quá trình canh tác, nông dân sử dụng PBZ tưới xung quanh gốc xoài với liều lượng rất cao để kích thích xoài ra hoa. Việc lưu tồn một lượng lớn PBZ trong môi trường đất và nước sau nhiều lần xử lý ra hoa làm cho đất dần thoái hóa, kém tơi xốp do các vi sinh vật (VSV), côn trùng, vật chủ có ích (trùn đất, trùn quế, dế…) trong đất bị tiêu diệt, tạo môi trường yếm khí (do đất bị nén chặt), bộ rễ bị ức chế, không ra rễ non làm cây kém phát triển, ảnh hưởng đến năng suất, sản lượng cây trồng…

Do đó, vấn đề đặt ra là cần giải độc PBZ trong đất để phục hồi bộ rễ cho cây, kết hợp cung cấp dinh dưỡng giúp xoài sinh trưởng tạo tán, tạo cành, nhất là cành mẹ để tạo hoa (xoài ra hoa ở đầu cành), nuôi trái là rất cần thiết. 

Xuất phát từ thực tế trên, tác giả đã tiến hành nghiên cứu, sử dụng các loại phân bón, chế phẩm vi sinh cùng các chất liệu khác kích thích sự phát triển của VSV nhằm đánh giá khả năng phân giải PBZ trong đất trồng xoài cát Hòa Lộc cũng như ảnh hưởng của các biện pháp này đến sự phát triển của bộ rễ và năng suất xoài. Đồng thời, cũng đánh giá ảnh hưởng của việc bổ sung dinh dưỡng đạm, lân đến năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế của cây xoài.

KẾT QUẢ KHẢ QUAN

Giải pháp nghiên cứu được thực hiện tại vườn xoài cát Hòa Lộc thuộc ấp Hòa, xã Hòa Hưng (huyện Cái Bè). Vườn xoài 15 năm tuổi, mật độ trồng 270 cây/ha, hằng năm được xử lý ra hoa bằng cách tưới PBZ vào xung quanh gốc (1m đường kính tán) với lượng 10g hoạt chất.

Điểm mới của giải pháp này là tác giả sử dụng 6 chủng VSV gốc mua từ Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh về nuôi cấy và phối trộn với các giá thể, nguyên liệu khác tạo thành chế phẩm VSV để giải độc PBZ tồn dư trong đất.

Phối trộn chế phẩm VSV với phân bón hữu cơ.

Chế phẩm VSV nuôi cấy gồm: Trichodermaviride mật độ ≥ 1x108 CFU/g; Treptomyces sp. ≥1x108 CFU/g; Bacillus sp. ≥1x106 CFU/g; Lactobacillus sp. ≥ 1x108 CFU/g; Bacillus subtilis ≥1x108 CFU/g có tác dụng phân giải độc chất trong đất và Pseudomonas sp. ≥1x108 CFU/g có tác dụng phân giải P2O5 cố định bởi Fe3+, Al3+. Chế phẩm VSV đa chức năng được nuôi cấy trong thùng chứa (thùng mốt) dạng bột (tỷ lệ 1: 5) với hỗn hợp gồm: Cám gạo, bột ngô, bột đậu nành, các vitamin A, B, C, glucolyxin, tocotrienol facturi, axit grama buteric với lượng vừa đủ trong thời gian 90 ngày ở nhiệt độ từ 30 - 32oC, pH = 6 - 7. Sau đó ủ chế phẩm VSV thu được với chất thải gia súc theo tỉ lệ 1% trong 30 ngày rồi đem bón. Phân bón hữu cơ, vô cơ được phối hợp sử dụng gồm: Phân vi sinh BIMIX, phân bò, vôi, thạch cao, phân NPK 20-20-15+TE.

Theo thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thành, việc sử dụng các loại phân bón hữu cơ kết hợp với chế phẩm VSV đã tăng cường hoạt động của VSV và nhờ đó đã phân giải được PBZ lưu tồn trong đất. Hàm lượng PBZ lưu tồn trong đất trồng xoài trước và sau các thời điểm thí nghiệm khác nhau ở các nghiệm thức xử lý giảm dần sau 3, 6, 9 tháng thí nghiệm.

Điều này cho thấy ngoài các VSV có trong đất, các loại VSV có trong phân bón và chế phẩm đã tăng cường phân giải PBZ. Ngoài ra, khi được bổ sung thành phần hữu cơ và vôi đã tạo môi trường thuận lợi cho VSV đất hoạt động nên mức độ phân giải PBZ tăng cao hơn so với nhóm đối chứng (83,44% so với 78,21%).

Từ kết quả nghiên cứu trên, tác giả rút ra kết luận, việc sử dụng các loại phân bón có nguồn gốc hữu cơ kết hợp với vôi và chế phẩm VSV, mức độ phân giải PBZ được xếp theo thứ tự như sau: Chế phẩm vi sinh vật tự ủ phân giải 99,77% (trong 9 tháng); phân bón hữu cơ vi sinh BIMIX phân giải 96,95%; phân bò hoai phân giải 83,44%.

Đồng thời, giúp cho khối rễ xoài phát triển theo chiều ngang lẫn chiều sâu, phẩm chất và năng suất xoài đạt mức cao nhất khi sử dụng chế phẩm VSV tự ủ (39,96 tấn/ha).

Ông Trần Văn Đậm (ấp Hòa, xã Hòa Hưng) cho biết: “Trước đây tôi thường xuyên sử dụng PBZ để xử lý xoài ra trái nghịch vụ, dần dần đất bị thoái hóa, rồi vườn xoài bị suy kiệt dần. Sau khi sử dụng chế phẩm VSV của ông Thành phối trộn với vôi, phân hữu cơ, phân cút ủ hoai (bằng chế phẩm trên)… để bón, đất vườn của tôi phục hồi rất tốt (bề mặt đất luôn tơi xốp do có nhiều ổ trùn, VSV có ích sinh sống); vườn xoài lúc nào cũng xanh mượt, cho trái say, đẹp nên bán được giá…”.

THẠC SĨ HUỲNH VĂN XĨ