Kiến nghị khởi tố điều tra vụ MobiFone mua 95% cổ phần AVG

Chiều 14-3, Thanh tra Chính phủ đã công bố kết luận thanh tra toàn diện dự án Tổng công ty Viễn thông MobiFone mua 95% cổ phần của Công ty cổ phần nghe nhìn Toàn Cầu (AVG).

Kết luận Thanh tra số 356 do Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Bùi Ngọc Lam ký cho rằng, đây là vụ việc kinh tế rất nghiêm trọng, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao cơ quan điều tra có thẩm quyền của Bộ Công an tiếp nhận toàn bộ hồ sơ, tài liệu thanh tra Dự án MobiFone mua 95% cổ phần AVG để xem xét, khởi tố điều tra, xử lý đúng người, đúng vi phạm, đúng pháp luật.

 Những sai phạm của Mobifone
Theo kết luận thanh tra, thực trạng tài chính, hoạt động kinh doanh của AVG từ khi thành lập đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp để mua bán cổ phần là rất khó khăn. Tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp 31-3-2015 là rất xấu, tổng tài sản là trên 3.260 tỷ đồng; nợ phải trả trên 1.266 tỷ đồng; giá trị còn lại của tài sản cố định là 208,589 tỷ đồng.

Từ khi thành lập đến thời điểm thẩm định giá liên tục lỗ, số lỗ luỹ kế đến 31-3-2015 là 1.632,909 tỷ đồng (bằng 45% vốn điều lệ). AVG sử dụng vốn cho kinh doanh dịch vụ truyền hình chủ yếu là vốn vay và vốn chiếm dụng; vốn đầu tư ra ngoài doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn (đến 31-3-2015 đầu tư ra ngoài doanh nghiệp 2.659,907 tỷ đồng, chiếm 73,3% vốn điều lệ).

Đáng chú ý là việc đầu tư ngoài lĩnh vực truyền hình để mua lại cổ phần tại Công ty cổ phần giống tằm Mai Lĩnh và Công ty cổ phần An Viên B.P với số tiền 2.473,2 tỷ đồng (bình quân cao gấp 13 lần so với vốn đầu tư ban đầu của các cổ đông là 189,6 tỷ đồng, các cổ đông này đã thanh toán bù trừ với việc mua cổ phần do AVG phát hành để tăng vốn điều lệ, các cổ đông của 2 công ty này cũng là cổ đông của AVG). Việc AVG đầu tư 2 khoản ngoài lĩnh vực truyền hình nêu trên tiềm ẩn rủi ro về tài chính, có dấu hiệu bất thường, nhưng MobiFone vẫn mua 2 khoản đầu tư này. Thanh tra Chính phủ cho rằng cần được tiếp tục làm rõ.

Khi báo cáo đề xuất đầu tư nhận chuyển nhượng cổ phần AVG và lập Dự án đầu tư trình Bộ TT-TT phê duyệt, MobiFone đã báo cáo không trung thực, không đầy đủ, đánh giá không đúng thực trạng tài chính rất xấu của AVG, thậm chí còn đánh giá khả quan về tình hình tài chính, kinh doanh của AVG như sau: “Từ năm 2012 đến năm 2014 thì doanh thu AVG tăng, lợi nhuận gộp đang tăng dần (dù đến nay vẫn đang lỗ kế hoạch), các chỉ số đều thể hiện sự tăng trưởng...” là vi phạm quy định tại Khoản 6 Điều 9 Luật số 69/2014/QH13 về hành vi bị cấm trong lĩnh vực đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp: “Cung cấp thông tin, báo cáo không trung thực, không chính xác, không đầy đủ, không kịp thời theo quy định của pháp luật”.

Trong việc lựa chọn tư vấn thẩm định giá trị AVG và tư vấn mua bán, sáp nhập doanh nghiệp, MobiFone đã có những khuyết điểm, vi phạm quy định của Luật Đấu thầu. Cụ thể trong việc lựa chọn Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP ngoại thương Việt Nam (VCBS), MobiFone đã chuyển file hồ sơ yêu cầu (HSYC) cho VCBS trước khi phát hành HSYC, vi phạm hành vi bị cấm của Luật Đấu thầu. Lựa chọn Công ty TNHH Tư vấn Đầu tư và Thẩm định giá AMAX (AMAX), Mobifone chỉ căn cứ vào báo giá thấp nhất trong 3 đơn vị tư vấn, không thực hiện theo quy trình chỉ định thầu, vi phạm Nghị định số 63/2014. Khi đàm phán giá mua cổ phần, MobiFone sử dụng kết quả thẩm định giá do AMAX xác định giá trị AVG là 16.565 tỷ đồng để đàm phám giá mua cổ phần mà không trừ các khoản nợ phải trả 1.134 tỷ đồng, riêng việc làm này gây thiệt hại 1.134 tỷ đồng.

Một phần thông báo kết luận của Thanh tra Chính phủ

Nguy cơ thiệt hại nghiêm trọng vốn Nhà nước
Kết luận Thanh tra cho rằng khi lựa chọn phương án đầu tư, MobiFone không khảo sát, không lựa chọn đơn vị chuyên kinh doanh dịch vụ truyền hình để tư vấn về phương án kinh doanh, không xây dựng phương án đầu tư mới để có căn cứ so sánh, lựa chọn phương án đầu tư; đã sử dụng kết quả thẩm định giá của AASC (do VCBS cung cấp, không được sự đồng ý của AASC) để so sánh với các mức giá do các công ty tư vấn khác đưa ra, không đúng mục đích sử dụng Chứng thư của AASC (Chứng thư của AASC chỉ cung cấp cho VCBS).

AMAX đã sử dụng số liệu đầu vào không có cơ sở để xác định “Giá trị tài sản vô hình ngoài Bảng cân đối kế toán là 13.448 tỷ đồng”. Sau khi loại trừ giá trị tài sản vô hình 13.448 tỷ đồng và loại trừ nợ phải trả 1.134 tỷ đồng thì giá trị vốn chủ sở hữu của AVG tại thời điểm 31-3-2015 chỉ là 1.983 tỷ đồng (chưa tính đến việc định giá lại giá trị thực của các khoản AVG đã đầu tư tài chính ra ngoài doanh nghiệp); so với giá mua 95% cổ phần AVG là 8.889,815 tỷ đồng cho thấy nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước tại MobiFone khoảng 7.006 tỷ đồng.

Trong lập dự án đầu tư, MobiFone đã nhận thức rõ 2 vấn đề cốt lõi là giá mua cổ phần AVG và hiệu quả đầu tư; khi tính toán hiệu quả đầu tư Dự án giai đoạn 2015-2020 đã dự báo: số lượng phát triển thuê bao truyền hình trả tiền, doanh thu, giá vốn, chi phí lãi vay, lợi nhuận… chủ yếu dựa trên các giả định, thiếu khả thi; đã nhận thức rõ và định lượng được hậu quả, nguy cơ gây hậu quả nếu thực hiện đầu tư dự án, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh viễn thông; lợi nhuận kinh doanh và số nộp ngân sách nhà nước sụt giảm; đã sử dụng kết quả thẩm định giá trị AVG do AMAX thực hiện là 16.565 tỷ đồng làm căn cứ để đàm phán với cổ đông AVG về giá mua cổ phần, không có căn cứ so sánh.

Tuy vậy, khi lập dự án đầu tư, MobiFone đã đánh giá:“phương án mua lại cổ phần của Công ty cổ phần nghe nhìn Toàn Cầu là vượt trội hơn so với phương án Mobifone tự đầu tư”. MobiFone đã lập, trình Bộ TT-TT phê duyệt Dự án (không loại trừ 2 khoản đầu tư ngoài ngành của AVG), thể hiện thiếu trách nhiệm và cố ý làm trái quy định tại Nghị định số 91/2015 của Chính phủ về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp.

Trách nhiệm thuộc về HĐTV, Ban Tổng giám đốc và các bộ phận liên quan của MobiFone. Trong bản thỏa thuận chuyển nhượng cổ phần ký với đại diện cổ đông AVG, MobiFone đã cam kết hỗ trợ tài chính cho AVG để trả các khoản nợ với tổng số tiền 1.093,7 tỷ đồng.

Tuy chưa thực hiện, nhưng cam kết này không đúng với nội dung của Dự án đầu tư đã được Bộ TT-TT phê duyệt. Việc MobiFone sử dụng 100% nguồn vốn chủ sở hữu để đầu tư dự án, không đúng với nội dung trong dự án đầu tư báo cáo Bộ TT-TT (30% vốn chủ sở hữu, 70% vốn vay); thời gian thanh toán hợp đồng chuyển nhượng cổ phần AVG là 19 ngày (từ ngày 28-12-2015 đến 15-1-2016) có biểu hiện không bình thường.

“Như vậy, những vi phạm, làm trái quy định, thiếu trách nhiệm nêu trên của MobiFone, nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước tại MobiFone khoảng 7.006 tỷ đồng, trong đó thiệt hại do mua nợ phải trả của AVG 1.134 tỷ đồng; việc thực hiện đầu tư dự án đã trực tiếp ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh viễn thông, làm sụt giảm lớn hiệu quả kinh doanh ngay từ năm 2016 và nhiều năm tiếp theo, trong đó lợi nhuận hoạt động tài chính năm 2016 đã giảm so với năm 2015 là 321,7 tỷ đồng; số lỗ lũy kế đến 31-12-2017 là 1.982,7 tỷ đồng; đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến việc cổ phần hóa MobiFone”- Kết luận Thanh tra nhấn mạnh.

Trách nhiệm của các bộ liên quan
Kết luận Thanh tra cho rằng, tổ thẩm định đã không xem xét, phân tích các thông tin về hạn chế, giới hạn, tính pháp lý, mức độ tin cậy của các Chứng thư thẩm định giá; Báo cáo thẩm định giá và Báo cáo tư vấn mà MobiFone đã sử dụng để đàm phán giá mua 95% cổ phần AVG, thể hiện thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định Dự án đầu tư.

Sử dụng thông tin do AVG báo cáo với Bộ TT-TT về mức giá định bán cho đối tác nước ngoài là 700 triệu USD (tuy nhiên, Bộ không có tài liệu chứng minh tính chính xác, trung thực) nhưng vẫn dùng để so sánh, nhận xét về giá mua 95% cổ phần AVG là 8.898,3 tỷ đồng (cho rằng phương án giá này thấp hơn khoảng 7.000 tỷ đồng so với mức giá thấp nhất do Tổ chức thẩm định giá đưa ra và thấp hơn khoảng 300 triệu USD so với mức giá AVG báo cáo định bán cho đối tác nước ngoài) là không có cơ sở. Mặt khác, hiệu quả đầu tư chưa được làm rõ, chưa chắc chắn nhưng đã đánh giá, nhận xét Dự án đầu tư đảm bảo hiệu quả kinh tế.

Trong việc tổng hợp, báo cáo kết quả thẩm định dự án, Tổ trưởng đã không tổng hợp đầy đủ các ý kiến phản biện của một số thành viên, như: về sự cần thiết phải đầu tư vào AVG, việc lựa chọn phương án đầu tư mua cổ phần, việc xác định tỷ lệ mua cổ phần AVG nhưng đã đánh giá MobiFone nghiên cứu đầy đủ, toàn diện về Dự án, là thiếu khách quan, mang tính chủ quan.

Theo Kết luận Thanh tra, giá mua 95% cổ phần AVG và hiệu quả đầu tư là 2 yếu tố trọng yếu, trong báo cáo thẩm định dự án và các văn bản gửi Thủ tướng và Bộ KH-ĐT và Bộ Tài chính, mặc dù Bộ TT-TT còn băn khoăn, đã nhiều lần đề nghị được trợ giúp, chưa được làm rõ, nhưng Bộ này vẫn trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư dự án và đã quyết định phê duyệt Dự án đầu tư, trong đó có 2 khoản đầu tư ngoài lĩnh vực truyền hình của AVG - mặc dù trước đó đã chỉ đạo MobiFone không mua 2 khoản đầu tư ngoài ngành.

“Bộ TT-TT với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan đại diện chủ sở hữu và quản lý nhà nước về thông tin, truyền thông đã thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định dự án; Quyết định số 236/2015 phê duyệt dự án đầu tư không đảm bảo căn cứ pháp lý, vi phạm các quy định của pháp luật, gây thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước, cần phải được xem xét, hủy bỏ”- Kết luận Thanh tra chỉ rõ.

Bộ KH-ĐT có văn bản đề nghị Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư dự án là không đúng quy định tại Luật Đầu tư. Tuy nhiên, sau khi MobiFone đã ký hợp đồng chuyển nhượng 95% cổ phần AVG, đã thanh toán 95% giá trị hợp đồng, ngày 22-1-2016, Bộ này lại có văn bản nêu rõ ảnh hưởng trực tiếp với nhiều nguy cơ, rủi ro từ việc mua 95% cổ phần AVG trong khi MobiFone đang tiến hành cổ phần hóa và đã “đề nghị dừng thực hiện dự án”.

Bộ Tài chính đã nhận thấy vấn đề trọng yếu của việc đầu tư dự án, nhất là hiệu quả đầu tư và sự ảnh hưởng của việc đầu tư Dự án làm giảm kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của MobiFone ngay trong giai đoạn 2015-2017 và đã đề nghị Bộ TT-TT chỉ đạo MobiFone tiếp tục rà soát dự án đầu tư để đảm bảo hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, nhưng vẫn thống nhất với đề xuất của Bộ này về chủ trương đầu tư dự án và đề nghị Văn phòng Chính phủ tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ, trong khi MobiFone đang tiến hành cổ phần hóa.

Chuyển Kết luận Thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý cán bộ sai phạm
Trong Kết luận 356, Thanh tra Chính phủ kiến nghị, Bộ TT-TT chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Chủ tịch HĐTV, các thành viên HĐTV, Tổng Giám đốc, các Phó Tổng giám đốc, Kế toán trưởng, bộ phận của MobiFone đàm phán mua cổ phần AVG; kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ trưởng Bộ TT-TT xem xét, hủy bỏ Quyết định số 236/2015 Phê duyệt dự án đầu tư dịch vụ truyền hình của MobiFone.
Bộ TT-TT kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu trong kết luận thanh tra. Kết luận 356 cũng cho biết, Thanh tra Chính phủ đã chuyển Kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm trên.

Về xử lý kinh tế, Kết luận Thanh tra nêu rõ: Bộ TT-TT cùng MobiFone chịu trách nhiệm xử lý, thu hồi số tiền mà MobiFone đã thanh toán trong việc mua 95% cổ phần AVG; thực hiện các kết luận, xử lý của cơ quan chức năng có thẩm quyền; truy thu từ MobiFone, nộp vào ngân sách Nhà nước về thuế thu nhập doanh nghiệp 1,3 tỷ đồng; Chủ tịch HĐTV, Tổng Giám đốc và Phó Tổng giám đốc phụ trách tài chính của MobiFone chịu trách nhiệm xử lý, thu hồi số tiền 1,54 tỷ chi phí tư vấn đã chi cho 2 công ty tư vấn (AMAX và VCBS).
“Đây là vụ việc kinh tế rất nghiêm trọng, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: Giao cơ quan điều tra có thẩm quyền của Bộ Công an tiếp nhận toàn bộ hồ sơ, tài liệu thanh tra Dự án Tổng công ty Viễn thông MobiFone mua 95% cổ phần AVG để xem xét khởi tố điều tra, xử lý đúng người, đúng vi phạm, đúng pháp luật”- Kết luận Thanh tra nhấn mạnh.

Theo sggp.org.vn