Chấm dứt dịch AIDS - Thanh niên sẵn sàng

Tính đến ngày 31-10-2021, trên địa bàn tỉnh Tiền Giang có hơn 6.380 trường hợp nhiễm HIV được phát hiện. Điều đáng lưu ý là hiện nay HIV không chỉ lây nhiễm trong nhóm đối tượng có hành vi nguy cơ cao là người nghiện chích ma túy và gái mại dâm, mà người mắc rất đa dạng ngành nghề và ở độ tuổi trẻ.

VẪN CÒN DIỄN BIẾN PHỨC TẠP

Theo số liệu 9 tháng năm 2022 của Bộ Y tế, tình hình dịch bệnh HIV/AIDS trong thanh niên ở Việt Nam có khoảng 250 ngàn người nhiễm HIV, trong đó có gần 220 ngàn người nhiễm HIV đã được phát hiện và đang còn sống. Trong những năm qua, với những nỗ lực triển khai toàn diện và hiệu quả các giải pháp phòng, chống HIV/AIDS, Việt Nam đã giảm hơn 2/3 số người nhiễm mới và số người tử vong do HIV/AIDS so với 10 năm trước đây.

Tỷ lệ nhiễm HIV giảm nhanh ở nhóm nghiện chích ma túy (từ 28,6% năm 2004 xuống 12,7% năm 2019) và phụ nữ bán dâm (từ 5,9% năm 2002 xuống 3,1% năm 2020). Việt Nam giữ vững mục tiêu khống chế tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư ở mức dưới 0,3% (hiện ước đạt 0,26%), giảm tác động của HIV/AIDS đối với sức khỏe và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Xét nghiệm HIV/AIDS cho thanh niên.

Tuy nhiên, đại dịch HIV/AIDS vẫn còn diễn biến phức tạp, nguy cơ quay trở lại còn cao. Số liệu giám sát cho thấy dịch HIV/AIDS có xu hướng gia tăng ở một số địa phương và tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy vẫn còn ở mức trên 12%; đặc biệt, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ đồng tính (MSM) có xu hướng tăng rất nhanh trong những năm gần đây (từ 3,9% năm 2011 lên 5,1% năm 2015 và 13,3% năm 2020). Số MSM chiếm khoảng 50% trong số người nhiễm HIV được phát hiện năm 2020, chủ yếu ở độ tuổi trẻ, đặc biệt là công nhân các khu công nghiệp và học sinh, sinh viên (cá biệt có tỉnh chiếm đến 80% tổng số trường hợp nhiễm HIV được phát hiện).

Cũng trong số liệu giám sát phát hiện hằng năm, nhiễm HIV đang trẻ hóa nhanh và đường lây chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới nam. Nhóm tuổi 15 - 24 tuổi tăng nhanh trong số phát hiện mới, từ 4% năm 2012 tăng lên 12,9% năm 2019 và 25,6% năm 2021. Phân tích đường lây trong nhóm tuổi này năm 2021 cho thấy, 89,8% lây qua đường tình dục, trong đó lây qua quan hệ tình dục đồng giới nam chiếm 74,6%.

Tại Tiền Giang, thông tin từ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, tính đến tháng 10-2022, toàn tỉnh có 6.381 trường hợp nhiễm HIV được phát hiện (4.415 người trong tỉnh; 1.966 người ngoài tỉnh), trong đó có 2.063 người tiến triển đến giai đoạn AIDS (trong tỉnh 1.819 người; ngoài tỉnh 244 người); và đã có tổng cộng 1.276 người chết do AIDS.

Hiện 100% xã/phường, thị trấn của tỉnh Tiền Giang đều có trường hợp nhiễm HIV. Trong số những ca phát hiện mới giai đoạn 5 năm, từ năm 2018 đến nay, hình thái lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục chiếm tỷ lệ cao nhất 94,84%; kế đến là qua đường máu mà chủ yếu do tiêm chích ma túy (chiếm 1,88%), do lây truyền HIV từ mẹ sang con (chiếm 0,77%) và có 2,51% không rõ đường lây truyền. Đa số trường hợp nhiễm HIV được phát hiện là nam giới, tính từ ca nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện vào năm 1992 đến nay thì nam chiếm 74,24% và nữ chiếm 25,76%.

Đặc biệt, từ năm 2020 đến nay, tại Tiền Giang, tỷ lệ MSM trong số người nhiễm HIV được phát hiện tăng dần qua từng năm, từ 49,5% (năm 2020) lên 51% (năm 2021) và 55% trong 10 tháng năm 2022. Người mắc HIV mới phát hiện chủ yếu ở độ tuổi trẻ, đặc biệt là công nhân các khu công nghiệp và học sinh, sinh viên.

Cũng trong số liệu giám sát phát hiện hằng năm, nhiễm HIV đang trẻ hóa nhanh và đường lây chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới nam. Nhóm tuổi 15 - 24 tuổi tăng nhanh trong số phát hiện mới, từ 15,6% năm 2012 tăng lên 31,7% năm 2020 và 30,4% năm 2021. Phân tích đường lây trong nhóm tuổi này từ năm 2018 đến 2022 cho thấy, 89,5% lây qua đường tình dục, trong đó lây qua quan hệ tình dục đồng giới nam chiếm 62,5%.

THANH NIÊN CÙNG HÀNH ĐỘNG

Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2022 diễn ra từ ngày 10-11 đến 10-12, với chủ đề “Chấm dứt dịch AIDS - Thanh niên sẵn sàng”. Từ số liệu thống kê cho thấy, đại dịch HIV/AIDS vẫn còn diễn biến phức tạp, nguy cơ quay trở lại còn cao. Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2022, Việt Nam chọn chủ đề “Chấm dứt dịch AIDS - Thanh niên sẵn sàng” được lãnh đạo các cấp, các ngành trên địa bàn tỉnh Tiền Giang nói riêng và cả nước nói chung quan tâm đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền vận động bằng nhiều hình thức, nhằm huy động sự vào cuộc của cả cộng đồng phòng, chống HIV/AIDS để tiếp tục tiến tới mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030

Kết thúc dịch AIDS không có nghĩa là không còn người nhiễm HIV, không còn người tử vong do AIDS mà kết thúc dịch AIDS có nghĩa là khi đó AIDS không còn là vấn đề sức khỏe đáng lo ngại ở cộng đồng. Mục tiêu kết thúc dịch AIDS là khi Việt Nam đạt được các tiêu chí gồm số người nhiễm HIV phát hiện dưới 1.000 ca mỗi năm (hiện nay là hơn 10.000 ca/năm); tỷ lệ người nhiễm HIV tử vong liên quan đến AIDS dưới 1 ca/100.000 dân (hiện nay ước tính 3,5 người/100.000 dân); tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con dưới 2% (hiện nay là 6%).

Lý do chủ đề “Chấm dứt dịch AIDS - Thanh niên sẵn sàng” cho Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm nay được Ban Chỉ đạo quốc gia nhấn mạnh là vì qua số liệu giám sát phát hiện hằng năm cho thấy người nhiễm HIV đang trẻ hóa nhanh và đường lây chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới nam.

Chính vì lẽ đó, việc tăng cường phòng, chống HIV/AIDS trong thanh niên là vô cùng cấp thiết. Thời gian qua các kế hoạch và chương trình hành động đã được xây dựng và triển khai tại một số trường học và các khu công nghiệp ở các tỉnh, thành phố có tình hình dịch gia tăng như Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Hải Phòng... Tuy nhiên, các hoạt động này đang dừng ở dạng mô hình, thí điểm và có nguồn kinh phí tài trợ, chưa trở thành các hoạt động chủ động thường xuyên, liên tục ở các tỉnh, thành phố trên toàn quốc.

Để nâng cao kiến thức, thái độ, thực hành về HIV/AIDS cho thanh niên cần có sự góp sức của Đoàn Thanh niên các cấp trong việc chủ động triển khai các hoạt động truyền thông phù hợp với điều kiện của từng đơn vị mình thông qua các kênh truyền thông trực tiếp và gián tiếp, đặc biệt qua mạng Internet.

Trong đó, đối với thanh niên là học sinh, sinh viên, tăng cường cung cấp thông tin về HIV/AIDS, giới tính, sức khỏe sinh sản, tình dục an toàn; tác hại của ma túy; cảnh báo nguy cơ lây nhiễm HIV ở giới trẻ thông qua các tiết ngoại khóa, các hội thảo, nói chuyện chuyên đề, các cuộc thi viết về HIV/AIDS, các hoạt động sân khấu; lồng ghép trong các buổi mít tinh, các sự kiện truyền thông tại cá trường trung học phổ thông, các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp.

Tăng cường truyền thông về chống kỳ thị và phân biệt đối xử đối với người nhiễm HIV/AIDS, các biện pháp tự phòng tránh lây nhiễm HIV và lợi ích của việc tiếp cận sớm các dịch vụ dự phòng, chăm sóc, hỗ trợ người nhiễm HIV nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của học sinh, sinh viên.

Đối với thanh niên là công nhân, người lao động sẽ tăng cường các hoạt động truyền thông về phòng, chống HIV/AIDS trên các kênh thông tin, truyền thông của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và các doanh nghiệp, tập trung vào một số nội dung như hiểu biết về HIV/AIDS và các biện pháp phòng tránh; tiếp cận và sử dụng các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS; giảm kỳ thị và phân biệt đối xử đối với  người nhiễm HIV...

THỦY HÀ