Câu chuyện cho tương lai

Định hướng chiến lược phát triển được đề ra trong Kế hoạch 96 ban hành ngày 28-3-2019 của UBND tỉnh nhằm thực hiện Nghị quyết 120 ngày 17-11-2017 của Chính phủ về phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH) cũng nhằm hướng đến câu chuyện tương lai của Tiền Giang trong xu thế chung của vùng ĐBSCL.

Hạn, mặn cũng là thách thức không nhỏ đối với ĐBSCL.

Trên nền tảng chung của ĐBSCL, Tiền Giang cũng đã xác định chiến lược phát triển cho chặng đường tới. Đó là phải dựa trên cơ sở lấy con người làm trung tâm, phục vụ người dân, giảm khoảng cách giàu, nghèo; chú trọng về chất lượng hơn số lượng, chuyển từ chiều rộng sang chiều sâu; đồng thời, xác định BĐKH và nước biển dâng là xu thế tất yếu, phải sống chung và thích nghi, phải biến thách thức thành cơ hội.

Việc chuyển đổi mô hình phát triển dựa trên hệ sinh thái, đảm bảo phù hợp với điều kiện tự nhiên, đa dạng sinh học, văn hóa, con người và các quy luật tự nhiên. 

Tiếpcận một cách tổng thể, gắn với tích hợp phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng ĐBSCL; tăng cường hợp tác liên kết phát triển giữa các địa phương trong vùng ĐBSCL, vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam, nhất là với TP. Hồ Chí Minh, Tiểu vùng Đồng Tháp Mười, Tiểu vùng Duyên hải phía Đông ĐBSCL…

Để định hướng phát triển này đi vào thực chất và hiệu quả, UBND tỉnh đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành, địa phương cụ thể hóa theo từng mục tiêu chung.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là Sở Kế hoạch và Đầu tư phải chủ động xây dựng Quy hoạch tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 phù hợp với Quy hoạch tổng thể phát triển bền vững vùng ĐBSCL đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 thích ứng với BĐKH theo phương pháp tích hợp đa ngành; Quy hoạch tỉnh tích hợp phát triển bền vững vùng ĐBSCL, phù hợp với quy định của Luật Quy hoạch và thực hiện phương châm lấy con người làm trung tâm.

Đồng thời, Sở Kế hoạch và Đầu tư cũng sẽ tham mưu triển khai thực hiện cơ chế điều phối phát triển vùng ĐBSCL, điều phối phát triển Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Tiểu vùng Đồng Tháp Mười, Tiểu vùng Duyên hải phía Đông ĐBSCL, hợp tác với TP. Hồ Chí Minh... trên địa bàn tỉnh nhằm tạo sức mạnh tổng hợp, liên kết chuỗi chặt chẽ, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh.

Nhìnchung, trong mỗi chiến lược phát triển của Tiền Giang đều nằm trong bức tranh chung của các tỉnh, thành; ít nhất cũng trong vùng ĐBSCL. Đó là bước đi cần thiết cho chặng đường mới của Tiền Giang.

Điểm mấu chốt cho câu chuyện tương lai là xây dựng kịch bản để Tiền Giang thích ứng với BĐKH nói riêng và những nội tại của vùng ĐBSCL nói chung. Bởi BĐKH được dự báo sẽ tác động không nhỏ đối với cả khu vực chứ không riêng bất kỳ một tỉnh, thành nào.

Theo nghiên cứu về những biến đổi của tự nhiên trong vùng, Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL cho rằng, ĐBSCL hiện đối diện với 3 thách thức chính, gồm: BĐKH tập trung vào sự thay đổi về nhiệt độ, mưa, gió, bão, nước biển dâng; những hiện tượng cực đoan như El Nino gây hạn mặn mùa khô năm 2016 và những vấn đề phát triển chưa bền vững ở ĐBSCL. 

Chỉ tính riêng về BĐKH, nếu tính theo kịch bản quốc gia về BĐKH năm 2016, đối với kịch bản trung bình, thì đến năm 2100, khu vực ĐBSCL nhiệt độ trung bình có thể tăng từ 1,7oC - 1,9oC, mưa có thể tăng từ 5% - 15% và nước biển dâng từ 32 - 78 cm.

Với kịch bản BĐKH cao, đến cuối thế kỷ, khu vực ĐBSCL nhiệt độ trung bình có thể tăng từ 3,0oC - 3,5oC, mưa có thể tăng trên 20% và nước biển dâng từ 48 - 106 cm. Hệ quả của BĐKH được dự báo sẽ có những tác động đáng kể.

Chẳng hạn đối với trồng trọt, với dự báo nhiệt độ tăng, hạn hán (thiếu nước tưới) kết hợp với xâm nhập mặn gia tăng sẽ ảnh hưởng đến sự phân bố cây trồng, đặc biệt làm giảm năng suất. 

Chưakể, lũ lớn vào ĐBSCL xảy ra ít hơn (8% - 10%), trong khi lũ nhỏ và cực nhỏ sẽ xảy ra nhiều hơn (90% - 92%)… Kéo theo hậu quả là ĐBSCL có nguy cơ mất đi 7,6 triệu tấn lúa/năm, tương đương với 40,52% tổng sản lượng lúa của cả vùng.

Nếu mực nước biển dâng cao 1 m, thì sẽ có khoảng gần 39% diện tích ĐBSCL, khoảng 10% - 12% dân số bị ảnh hưởng trực tiếp và tổn thất khoảng 10% GDP…

Xây dựng kịch bản ứng phó với BĐKH nói riêng và chiến lược phát triển để ứng phó với các vấn đề nội tại trong bức tranh chung của ĐBSCL là vấn đề mang tính cấp bách đối với từng tỉnh, thành trong vùng và tất nhiên trong đó có Tiền Giang.

Nhưng suy cho cùng, câu chuyện về ĐBSCL đâu chỉ có BĐKH, mà còn nhiều vấn đề nội tại khác như: Chất lượng nguồn nhân lực, những bấp bênh trong sản xuất nông nghiệp, thực trạng về mạng lưới hạ tầng giao thông…

Những ngày qua, câu chuyện “điểm nghẽn” về hạ tầng giao thông của ĐBSCL được nhắc khá nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng. Điều này cũng xuất phát từ những thực tại của nó.

Nói thế để thấy rằng, tương lai của ĐBSCL nói chung, Tiền Giang nói riêng còn lắm những bộn bề và riêng mỗi tỉnh, thành sẽ rất khó giải quyết.

Chính vì thế, Nghị quyết 120 ngày 17-11-2017 của Chính phủ ra đời được dự báo sẽ tạo nên bước tiến mới cho ĐBSCL trước nhiều thời cơ và thách thức đan xen.

Và dĩ nhiên, Kế hoạch 96 của UBND tỉnh cũng đang được mong đợi sẽ tạo thêm bước tiến cho Tiền Giang trong bức tranh chung của ĐBSCL…

A.P